Het is tijd voor een nieuwe update vanuit Lesotho. Er is veel te vertellen: over een bijzonder Kerstfeest, een lange werkdag en een veelzijdig weekend.
Voor ik verder schrijf is het misschien aardig te schetsen onder welke omstandigheden ik dat doe. Ik zit op de rand van de veranda van de eetzaal en zie recht voor me het dal. Helemaal beneden stroomt tussen de hoge eucalyptusbomen door een klein watertje, dat op dit moment een drinkplaats voor een kudde koeien is. Vanuit het dal stijgt geklingel op, want elke koe draagt een grote bel om de nek. Tussen het geklingel door hoor ik onophoudelijk gefluit en gekwetter van vogels, gezang van krekels en andere dieren geluiden. Van rechts klinkt getimmer de bouwplaats en van links gezang van een groepje vrouwen in de verte. Stelt u zich dat alles voor onder een strakblauwe lucht en met een heerlijk windje, zoals dat er altijd is in de bergen. U hoort het: we verblijven op een van de mooiere plekken van deze aarde.
Mijn vorige bericht schreef ik de ochtend voor Kerst. We hebben die woensdag hard gewerkt: de beide vloeren zijn helemaal afgebikt. Tweede kerstdag kan er gestort worden! ’s Avonds na het diner komt onverwacht het hoofd van ‘onze’ school binnen. Hij vertelt over de achtergronden van de school. Indrukwekkend om te horen waar een school als deze mee te dealen heeft. Wat voorbeelden: de minimale grootte van een klas is 30 leerlingen, anders leveren docenten volgens de regering onvoldoende productie. De gemiddelde klas hier heeft 46 kinderen, de grootste klas zelfs 63. In totaal zitten er 654 kinderen op school en volgens regeringsnormen zijn er negen docenten te weinig. We sluiten af met gebed voor het schoolhoofd, dat zelf niet alleen voor zijn eigen kinderen zorgt, maar ook voor de kinderen van zijn drie overleden broers en twee overleden zussen. ‘If I’d take everyone, you’d think we’re a procession or so.’ Niet alles aan Lesotho is mooi…
We praten na over het verhaal van het schoolhoofd en over hoe apart het voelt om tegen het eind van kerstavond in een shirt van een lekker briesje te genieten. We proberen nog wat kerstliederen te zingen, spelen wat spelletjes en kijken opnieuw verwonderd naar de indrukwekkende sterrenhemel. We zijn allemaal erg benieuwd waarmee het Afrikaanse deel van de groep ons zou gaan verrassen. De hele kerstavond zagen we drukte in de keuken. Het zag eruit of er dansen gerepeteerd werden en zo nu en later op de avond kwamen er ook steeds meer (bijzondere) geuren het veld over waaien. Na een aantal dagen vroeg opstaan, zien we uit naar het ‘uitslapen’. Ontbijt is pas om 8.30 uur, geen probleem om het iets later te maken dus.
Helaas begint kerstochtend voor sommigen wat minder vredig dan gehoopt. Net voor acht uur worden we gewekt met de mededeling dat het ontbijt vervroegd is. ‘Breakfast in two minutes!’. Merry Christmas…
Eenmaal in de eetzaal aangekomen maken onze Afrikaanse mededeelnemers alles goed met enthousiaste zang en dans. Hoewel heftig, een paar minuten na wakker worden, lopen we al snel allemaal rond de tafels te dansen op Basotho lofliederen vanwege de geboorte van Jezus. We hebben aansluitend een veelzijdig en voedzaam ontbijt en worden uitgenodigd voor het volgende onderdeel van het Lesoto-style-christmas, dat begint om half elf.
Als we weer samenkomen blijkt er een soort viering te zijn voorbereid. We zingen met elkaar (natuurlijk veelal dansend) en coördinator Mpho houdt een indrukwekkende speech over de betekenis van Kerst voor hemzelf, ons als groep en de wereld in het algemeen.
We verlaten de eetzaal kort, zodat een en ander verbouwd kan worden. ‘What’s gonna happen?’ denken we allemaal. Als we weer terugkomen, liggen er matrasjes op de grond en staat er een rij stenen, die als stoelen dienst doen. De vrouwen van de groep moeten plaatsnemen op de matrasjes, de mannen op de ‘stoelen’. Zo werkt het hier. Vrouwen horen lager te zitten dan mannen.
We krijgen een presentatie over de cultuur van Lesotho: verschillende dansen, de geschiedenis, het koningshuis enz. Aansluitend wordt de lunch opgediend. Een traditioneel menu, bestaand uit een soort stevige aardappelpuree, gestoomd brood, groente die zich het best met andijvie laat vergelijken en een schaal met heerlijke… koeien-ingewanden! De mannen en vrouwen eten apart, met de handen uit een grote schaal. En verrassend genoeg gaat alles op! Zelfs de koeien-ingewanden vinden gretig aftrek bij (sommige) Nederlanders. We blussen het geheel af met een zelfgemaakt alcoholvrij gemberbiertje.
Halverwege de lunch komt het hoofd van ‘onze’ school binnen om ons Merry Christmas te wensen. Hij is, net als de Afrikaanse groepsleden, tradioneel gekleed. Hij heeft een vossenvacht (inclusief kop) op zijn hoofd en de huid van een (vast enorme) os om zijn (eveneens enorme) lijf. Na de nodige (groeps)foto’s neemt het schoolhoofd ons mee op een wandeling door het dorp. We zien het huis van de chief, een door Rabobank gefinancierde melkfabriek, prachtige vergezichten en ontmoeten veel vriendelijke mensen, stuk voor stuk op hun kerstbest gekleed.
Als we terugkomen zijn er op verschillende plekken spelborden getekend op de vloer. We spelen Basotho Chess en leren dat dat ‘agressive’ (met als doel winnen) en ‘friendly’ (met als doel een goede ervaring samen te hebben) gespeeld kan worden. Weer zo’n geweldig verschil met onze Europese kijk op de zaak: waarom zou je een zet in het voordeel van je tegenstander doen?
Bij het voortreffelijke! avondeten krijgen we allemaal een Bijbeltekst van Desiree, de vrouw van Mpho. Ze heeft voor elke deelnemer persoonlijk gebeden en wenst ons toe dat deze tekst ons verder helpt, ook als het even zwaar is.
Wie wil kan aansluitend een kerstfilm kijken. Het is een film die in de dagen die volgen nog regelmatig geciteerd wordt: over teamspirit, het beste dat je te bieden hebt inzetten en leven tot eer van God. We kijken terug op een heel bijzondere kerstdag!
Tweede kerstdag was weer een ‘gewone’ werkdag. Helaas valt het kinderwerk in het water, want voor de kinderen was niet duidelijk dat er op boxing day een programma zou zijn. Maken we maandag goed. Op de bouw focussen we op het ‘roughcasten’ van de buitenmuren en het storten van de vloer in het grootste lokaal. Dat laatste moet vandaag af om de planning te halen. Er klinkt een voldaan applaus als ’s avonds om half acht de laatste kruiwagen beton naar binnen wordt gereden. We kunnen morgen een vrije dag nemen!
Op zaterdag herhaalt zich het kerstgrapje: opnieuw blijken we op het moment van ontwaken vroeger op te moeten dan vooraf afgesproken. Deze keer zijn het twee taxichauffeurs die dit onheil veroorzaken. We vertellen ze enigszins geïrriteerd dat ze maar even moeten wachten. Na het ontbijt en de goedemorgengesprekken (voor het eerst binnen, want het regent pijpenstelen) moeten we eerst onze nieuwgestorte vloer natmaken om te voorkomen dat het oppervlak barst.
Dan stappen we in de twee taxi’s die ons naar Maseru brengen. We gaan vandaag de hoofdstad van Lesotho bekijken. In de regen lopen we langs de ‘Basotho Hat’ (een gebouw in de vorm van een karakteristieke hoed die hier veel wordt gedragen en zelfs in de vlag wordt afgebeeld), het koninklijk paleis en aantal monumenten. Na een wandeling van een uurtje komen we aan in de mall, waar we zelf een plek kunnen zoeken om te lunchen. Iedereen geniet van alles wat de KFC, Wimpies en andere fastfoodketens te bieden hebben. Halverwege de middag verzamelen we weer in de taxi’s, die hun jaren-negentig-muziek op standje honderd afspelen. Als we op een parkeerplaats moeten wachten, ontstaat er spontaan een danceparty.
Thuisgekomen ontdekken we dat ook het gebouw waarin we slapen een onderhoudsbeurt nodig heeft. Op verschillende plekken in de slaapkamers worden emmers neergezet. Na het eten lees ik uw groetjes voor. Erg leuk dat er ook verschillende groeten in het Engels tussen zitten! Vooral blijven doen. En aan de moeder van Marenka: als uw Engels even goed is als dat van Marenka, dan heeft u geen handen of voeten nodig hoor! Marenka voert (net als alle anderen die tegen het Engels spreken opzagen) de mooiste gesprekken. We wachten dus op uw eerste Engelstalige bericht…
Dan volgt een schokkend nieuwsbericht: we gaan morgen naar een kerk die diensten heeft om zes en acht uur ’s morgens. Eigenlijk worden we in de dienst van zes uur verwacht, maar ‘gelukkig’ mogen we naar de tweede dienst komen. Ons vervoer vertrekt om half acht, dus de rustdag lijkt wat in het water te vallen. Nouja… tenzij het regent, want dan is het ‘accepted’ om laat of zelfs niet te komen.
Uiteraard is de lucht zondagmorgen strakblauw. Vroeg opstaan dus en na het ontbijt snel naar de plaats waar ons vervoer zou moeten verschijnen. We wachten… en wachten… maar geen vervoer. De kerkdienst is inmiddels al twintig minuten bezig als we in de verte een tractor met kar zien aankomen. De chief leent ons deze uit, om onze kerkgang mogelijk te maken. Na wat geheister zitten we er allemaal op in ons zondagse kloffie. Dan begint de rit naar de niet bepaald centraal gelegen kerk. We overwegen het lied ‘door de bergen en de dalen’ in te zetten.
De kerk is enorm. Het gezang galmt mooi door het natuurstenen gebouw, maar de dienst is eigenlijk vooral onnavolgbaar. Tussen de bedrijven door wordt een bruidspaar getrouwd en een aantal andere echtparen gezegend. Wat er verder allemaal gebeurt is ondanks wat vertaalpogingen van de Basotho deelnemers onduidelijk. Als we aan het eind van de dienst zelf op het podium staan, verbazen we ons over de mensenzee. De kleurrijke kleding in prachtig, vooral als we later met alle kerkgangers in de felle zon voor de kerk staan.
Onze boerenkar blijkt de heenreis niet geheel overleefd te hebben. Een van de achterbanden is plat. De zoon van de chief, onze chauffeur, besluit toch maar gewoon te vertrekken. Al butsend over de keien komen we in de buurt van de asfaltweg. Daar besluiten we dat het toch slimmer is om langs een garage te gaan. We drinken een colaatje en lopen naast de kar naar een tankstation vlakbij. Hoewel we al lang ander vervoer beschikbaar hadden, wachten we een ruim uur op het vervangen van de achterband. Het zou richting de chief niet beleefd zijn om zijn kar ongebruikt te laten.
’s Middags is er de mogelijkheid om een van de hogere bergen in de buurt te beklimmen. Ongeveer de helft van de groep gaat mee, de andere helft geniet van de rust in het dal. Al klimmend zien we hoe prachtig Lesotho is. Alles is groen, overal waterstroompjes en in het strijklicht van de namiddagzon lijkt ons uitzicht haast een schilderij. Na een klim/afdaling van ruim twee uur, rijden we voldaan terug naar onze school.
We sluiten het weekend af met een evaluatie. Wat gaat goed tot nu toe? En wat zou er beter kunnen? Ook dit is weer een prachtig staaltje van intercultureel leren van elkaar. De (lange) evaluatiesessie doet ons goed en de spirit in de groep is strong. We gaan ertegenaan deze nieuwe week!
Hartelijke groeten van een groep die (op wat schrammen en blaren na) blaakt van gezondheid. We wensen u allemaal een gezegende jaarwisseling toe.
Willem-Jan
