Alle updates van Niek
"It was a dream come true"
Toen we Lobi binnen kwamen rijden, zagen we de prachtige klaslokalen prijken en daarvoor stond een groep kinderen voor ons te zingen. Terwijl we dichter tot de kinderen liepen, zagen we de vlag van Bennekom nog steeds bij de ingang hangen en een prachtig logo aan de zijkant van de klaslokalen. Tijdens een gesprek met de leraren in het nieuwe kantoor van headteacher Bensik, zien we foto's van de groep en de overdracht van de lokalen. Tijdens een gesprek met leden van de gemeenschap vertellen ze hoe mooie tijd ze met jullie hebben gehad. Ze zijn geïnspireerd door jullie werkhouding en het samenwerken. "They were not spectators, but full particpants." De community zegt dat door de komst van het lokaal de infrastructuur is verbeterd, het gebouw al snel klaar was en ze geleerd hebben dat je met samenwerken ontzettend veel bereikt. Daarnaast zien ze de aantallen leerlingen groeien en gaan ze verder bouwen aan een lerarenwoning. Ze moeten nog vaak aan de potjes voetbal denken en de lekkere pannenkoeken. Het voelde voor hun alsof jullie elkaar al veel langer kenden. Ze zien jullie maar al te graag terug komen :)
De school in Lobi heeft zonnepanelen!!
Inmiddels zijn de klaslokalen voorzien van stroom zodat er ook 's avonds les gegeven kan worden. Nu de examens voorbij zijn wordt er volop lesgegeven in de de klaslokalen. Ook is de verschoningsruimte voor meisjes klaar waar door meiden nu, ook als ze ongesteld zijn, gewoon naar school kunnen. Als laatste project wordt er nu gewerkt aan de lerarenwoning.
Klaslokalen in Lobi zijn klaar en in gebruik
Inmiddels liggen ook de zonnepanelen op het dak en zijn maandag de leerlingen van grade 7 aan hun examen begonnen. Tegelijkertijd wordt ook aan de verschoningsruimte voor meisjes gewerkt zodat zij ook naar school kunnen wanneer zij ongesteld zijn. Inmiddels (een aantal dagen na het filmpje) zijn ze al begonnen aan de muren van de verschoningsruimte en in anderhalve week verwachten ze de hele verschoningsruimte af te hebben. Daarna volgen nog twee belangrijke projecten, zo krijgen de nieuwe lokalen nog nieuwe schoolbanken, de huidige schoolbanken zijn namelijk meegenomen uit de andere lokalen, en wordt verder gewerkt aan de lerarenwoningen. Daarover later meer.
Ondertussen in Lobi
Op dit moment moet de school alleen nog geschilderd worden. Dit gaat over twee weken gebeuren. Ondertussen is de school wel van plan om de klaslokalen alvast te gebruiken. Ook zijn ze in Lobi begonnen met de verschoningsruimte voor meisjes. Komende week worden de verder materialen geleverd en zullen ze hiermee verder gaan. Dit geldt ook voor het dak op de af te ronden lerarenwoningen.
‘Hoe kijkt coördinator Moffat Zulu terug op het project?’
CONTEXT AND SUMMARY
* Describe the original plan/idea for the project. Has the project been executed as planned?
To construct 1x3CRB. It's been executed as planned
* Give a (short) general description of the implementation of the project.
The project delivered expected results, it was stakeholder satisfaction, It was meeting it's goals
CONSTRUCTION
*Buildings worked on
1x3CRB
*Tasks to be done
Finish with Ring beam concrete , beam filling. Finish the plaster which was already started by the team. Fix the window frames and door frames, do flooring painting and glazing. Install solar power to the 1x3CRB furnish the classes with desks. Finish the community house and build girls changing room.
PROGRAMS
How do you look back on the following topics? How was it arranged, what went well, what could be done better?
* Children program
It was awesome good attendance and good facilitation by participants
* Cultural and touristic outings
We had an amazing touristic trip to the park. It was a dream come true seeing animals in real life situations. Home visits remain so important during these projects in order to realise meaningful cultural exchange. Participants learn a lot from local people so also do the local people. This must be encouraged. It's not always about construction but it's also about interaction. An amazing experience all together
*Life Skills program and Football for Water
The football for water is getting rooted so well. It's a good refleshment within the construction period. It's also one way of showing some talents though in different cultures. Football for water mobilizes even the general populace.
The life skills program was implemented very well with good attendance and active participation. There's need to control especially when there's some big boys and girls they may lead to talk about our of topic. But the facilitators were very smart to control whenever some questions which were out of topic. We encourage to continue with this program it really helps our boys and girls to grow with responsibility
We had the Life Skills program three times.
COOPERATION AND INVOLVEMENT
* Leadership team World Servants
The leadership was very cooperative and focused
*Local leaders / key persons
The presence of the chief added more value to the program it also motivated the community to work extra hard. We had very good participation from headmen and teachers
* Community
The community did a great job, they made sure local material were available at all times they also participated in construction and resource mobilization
* Beneficiaries
The students/pupils community members exhibited ownership by being there always participating in different activities
* (Local) authorities
We visited District Commissioner the Ministry of education (DEBS) Police and the Hospital all these heads of departments were very collaborative we had good time
FACILITATION OF THE TEAM
* Accommodation
Good
*Food
Very good
* Transportation
We had a challenge with the bus of which we didn't expect that to happen. How we solved it, we hired a school Bus from Chipata to Lundazi then the CCAP World Servant Bus remained in chipata the part which was broken was successfully replaced.
*Safety
Good
LESSONS LEARNED
We learnt that proper preparation prevents poor performance, the WS team was really prepared for this remarkable trip, delegation of tasks was excellent there was clear communication to the team members by their leaders. We had challenges on scheduling to meet our plans of 2 game/safari drives at the park so it required us to spend 2 nights at the Park and it was successful we were all happy.
During Football for Water there were some soccer balls, it wasn't clear if those balls were to be given to the local football teams and or they were to be taken back to the Nederlands obviously next time it will be clear if such sporting activities will be there.
ZA123 | Oost west...
De Bennekomse Zambianen zijn na een lange reis teruggekeerd op vertrouwde grond. Op het Kerkplein werden ze opgewacht met oerhollandse lekkernijen als stroopwafels, bastognekoeken, koffie en cola.
De groep, die in drie weken ontzettend hecht is geworden, nam op indrukwekkende wijze afscheid van elkaar. Zo hier en daar werd een traantje weggepinkt, zowel bij de avonturiers als bij de thuisblijvers. Er zijn veel verhalen te vertellen. Die zullen jullie binnenkort vast wel horen.
ZA123 | Verwachte aankomst in Bennekom
Op dit moment vermijden we een file op de A27. Maar als de bus geen mankementen krijgt aan de versnelling of accu en geen wiel verliest dan komen we redelijk op tijd aan in Bennekom. Staan jullie ons op te wachten? Tot straks!!
ZA123 | De Big Five en "Wat eten we?"
Voor alle ouders en/of thuisblijvers: onderaan de post vinden jullie een korte persoonlijke wens voor zaterdag bij terugkomst. Lees hier zeker niet overheen! Verder wensen we iedereen veel lees- en kijkplezier.
Dag 18 - dinsdag 25 juli
Het is half 6, de hoogste tijd om op te staan. Onze laatste ochtend in Lobi is aangebroken. We pakken meteen alle laatste spulletjes in zoals de slaapzakken en de laatste kledingstukken en dan kunnen de tassen naar buiten en de slaapzalen worden schoongeveegd. In tegenstelling tot de terugweg worden we dit keer al in Lobi opgehaald door de grote bus. Dezelfde bus als op de heenweg, alleen dit keer met een nieuwe versnellingsbak die het hopelijk wel de hele reis gaat volhouden.
Nadat alle tassen in de bus zitten, is het tijd voor de afscheidsceremonie. Er is een band, er zijn veel kinderen en er worden wat toespraken gehouden. Oftewel een en al gezelligheid. Als eerste speelt de band een muziekje waar gelijk iedereen van gaat dansen. We weten nog steeds niet of we nou worden uitgelachen of toegelachen door onze manier van dansen maar we gaan maar van het laatste uit. Dan komt de eerste toespraak van de directeur gevolgd door de toespraak van de hoofdleraar. Een mooi gebed door de lerares en wat spontane toespraken tussendoor en natuurlijk mocht onze leider, Garbrich, Gabriël, ons Baal, hoe je hem nu ook wilt noemen, ook nog met een mooie eindtoespraak komen. Alle toespraken kwamen op hetzelfde neer: we hebben een ontzettend mooie tijd hier met z’n allen gehad, we hebben laten zien dat we kunnen samenwerken, kunnen bouwen maar bovenal ook heel veel plezier met mekaar konden hebben. Ook maakten een paar speechende locals erg duidelijk dat ze hoopten en verwachtten dat we nog een keer terug zouden komen voor nog een project. De liefde voor iedereen kwam eruit in de toespraken en je merkte dat het bij zowel de locals van Lobi als bij ons een zeer grote impact heeft gemaakt.
Tijd voor de onthulling van ons ontwerp op de zijkant van de school: een mooie muurschildering om ons werk en het project niet te vergeten. Roos, Jochem, Corné, Emma A en Austin hebben onwijs goed hun best gedaan om hier wat fantastisch van te maken. De Bennekomse vlag die gebruikt werd als doek werd overhandigd aan het schoolhoofd, Bensic, als aandenken aan de groep. Toen we dachten klaar te zijn, kwam er nog een mevrouw die ook nog een toespraak wilde houden. Ze was hier namens het District Education Board Secretary van Lundazi en verzekerde ons dat zij er alles aan zouden doen om de school goed draaiende te houden. De laatste groepsfoto’s werden gemaakt en er werd afscheid genomen van de leraren en de mensen van de bouw, die ons de afgelopen twee weken erg dierbaar zijn geworden. Ook overhandigden we heel veel DVO shirts aan de gemeenschap. De werkkleding, schoenen en handschoenen die we, naast heel veel andere kleding en levensmiddelen achterlieten, gaven we over aan de bouwlieden. Hierna werd het toch tijd om afscheid te nemen van Lobi.
We begonnen onze reis zonder Moffat naar Lundazi. Met een beetje spanning en gezonde zenuwen overleefde de bus het eerste hobbelige deel van de reis. Dit gaf ons weer wat vertrouwen om veilig bij het safaripark aan te komen. Bij CCAP aangekomen, kregen we allemaal een Zambiaans aandenken als cadeau voor onze inzet in Lobi. Hier pikten we Moffat en onze twee persoonlijke kokkinnen voor in het Safaripark op. Dit betekende dat er 36 mensen in de bus zaten, geen kar aan de bus dus alle bagage in de bus zelf en dat met maar 33 stoelen.
Om 12 uur begonnen we aan de zeven uur lange reis naar safaripark South Luangwa om er na tien minuten rijden achter te komen dat er niet genoeg brandstof in onze tank zat. Gelukkig waren we net langs een tankstation gereden. Bij het tankstation rekende Moffat contant af met maar liefst 2850 kwacha (omgerekend iets meer dan 140 euro), iets wat veel mensen in Oost-Zambia in een jaar niet eens te zien krijgen. Met een gevulde tank konden we dan nu toch echt aan onze reis beginnen.
Tijdens de reis voorzagen de mensen voorin de bus de rest van heerlijke broodjes pasta en pindakaas. Ook al was er wat geklaag van achterin de bus over de hoeveelheid eten, toch werd er aan iedereen gedacht. De tijd werd o.a. gedood met het felbegeerde spel: de grote Dalmuti van onze hoofdleider, een kaartspel waar je na elke ronde van zitplek moet wisselen naarmate de volgorde waarop je kaarten hebt weggespeeld. Erg handig als je achterin met een bus met bagage op het middenpad elke keer van plek moet veranderen. Ook werd er gezongen, iets te harde muziek opgezet, geslapen en werd Jesse flink ingemaakt door Linde met een sudokuwedstrijd (wel is belangrijk hieraan toe te voegen dat Linde de eerste keer gediskwalificeerd werd wegens het inleveren van een foutieve oplossing, namelijk twee vijven en twee achten naast elkaar).
De zon was ondertussen al onder, het Safaripark kwam steeds dichterbij, en tot nu toe was de reis zonder pech verlopen ondanks de kenmerkende Zambiaanse wegen. Rond 8 uur kwamen we aan in het park en was het nadat Linde en Mirjam van de schrik waren bijgekomen doordat ze beweerden een nijlpaard gezien te hebben op een paar meter van de bus, tijd om onze tenten op te zetten naast de eerste ‘Europese’ mensen die we sinds erg lange tijd tegen waren gekomen. ‘Luchtbedden’, ook wel opblaaszwembedjes genoemd, werden opgeblazen en daarna was er wat tijd om te relaxen op BANKEN in de lounge van de relatief luxueuze camping waar we verbleven, iets buiten het safaripark. Een aantal mensen vielen hier dan ook heerlijk in slaap en een aantal andere avonturiers zagen deze vrije tijd als de uitgelezen kans om de omgeving te verkennen onder begeleiding van de bewakers. Hier hoorden we dat er ‘s avonds op een paar honderd meter van onze tent jachtluipaarden op apen jaagden en werden we verzekerd dat zolang we geen eten in onze tent hadden liggen en geen gekke dingen deden, de wilde dieren ons wel met rust zouden laten. Ook werden de eerste apen, reeën en krokodil gespot met behulp van de 100 meter ver schijnende zaklamp van de bewaker. Toen was het tijd om te eten en hadden de kokkinnen tot onze grote verbazing heerlijke stukjes worst voor ons klaargemaakt.
Na het eten waren er nog een aantal mensen die door de verhalen van de eerdere avonturiers geïnspireerd werden om een wandeling te maken, maar daarna was het voor iedereen tijd om naar bed te gaan. Hierin werd volgens wat oudere Britse safarigangers die om 4 uur weer moesten opstaan tot twee keer toe iets teveel lawaai gemaakt door o.a. onze vrouwelijke leidsters. Het was inmiddels 11 uur en morgen zou de wekker om 5 uur gaan.
Dag 19 - woensdag 26 juli
SAFARIDAG!! Voor sommigen een erg korte / onrustige nacht, anderen sliepen de gehele nacht rustig door. Één ding was zeker. Dit park zat vol verrassingen. Overal zaten apen in de bomen en overal lag poep, olifantenpoep. Er bleek zelfs die nacht vlakbij onze tenten een olifant gespot te zijn.
Om 05:15 uur ging de wekker op onze verblijfplaats genaamd Croc Valley. Sommige servants waren al gewekt door de wekker van andere safarigangers, de rest werd gewekt door Eddy. Om 05:45 uur wilden we in de jeeps stappen op weg naar het safaripark. Bij de zonsopgang zijn de dieren actief en steken de olifanten de rivier over richting het park. Om 05:45 was het wachten op de schoonslapers van onze groep, Ties en Mees. Toen ze gearriveerd waren, verdeelden we ons over de 4 jeeps en vertrokken we. Omdat we zo vroeg vertrokken en in open jeeps reden, was het erg frisjes. Gelukkig lagen er op de bankjes warme fleecekleedjes klaar (geen overbodige luxe :) ).
Al gauw werden de eerste dieren gespot. Emma Adams begon haar turflijst met hoeveel dieren ze in totaal ging zien en weer anderen begonnen gauw met fotograferen en video’s maken. Het was fascinerend om alle dieren in het wild te zien. Nog voordat we het park inreden, zagen we al een groep bavianen op de brug zitten waar we overheen moesten. Eenmaal gepasseerd, keken we uit over de Luangwa rivier, die vol zat met nijlpaarden. We kwamen aan bij het South Luangwa National Park, waar de safari pas echt zou beginnen. Hier leven de dieren volledig vrij van mensen. We hadden ons voorgesteld dat het gebied duidelijk afgezet zou zijn met een groot hek, maar dit was niet het geval. De natuurlijke grens van het 9000 km2 grote park (oftewel 1,8 miljoen voetbalvelden) wordt namelijk gevormd door de rivier die ervoor langsloopt en een behoorlijke klif aan de achterkant. Tijdens onze safari hebben we veel dieren van dichtbij kunnen bewonderen. Bij sommige mensen stond de olifant zelfs bijna binnen handbereik. Er kwam een hyena voorbijlopen die even kwam checken of het nijlpaard, dat verdacht stil in de modder verborgen lag, nog wel leefde. Dat bleek het geval, waarop het nijlpaard opstond en ook deze konden we van dichtbij zien. De gidsen die ons door het park reden, vonden het leuk om tussendoor dingen te vertellen over de dieren die we tegenkwamen, wat erg leuk was. Tijdens de 4 uur durende ochtendsafari hebben we onder andere olifanten, zebra’s, (water)buffels, een zeearend, krokodillen en veel verschillende exotische vogels gezien. We zagen hoe een hele kudde olifanten de rivier overstak, wat erg mooi was. We stonden toen met alle jeeps die rondreden bij elkaar, waaronder een auto met Amerikanen, die vast was komen te zitten in het zand. In plaats van de jeep te duwen, stapten ze uit en gingen ze verderop staan kijken en filmen naar hun ranger, die het maar voor ze op moest lossen. Servants als we zijn, bood een deel van onze groep aan om te helpen duwen. Dit hielp helaas niet, de pogingen die de ranger eerder had gewaagd om er dan maar uit te rijden, had de versnellingsbak de kop gekost (dat zal die Amerikanen leren ;) ).
Tijdens de pauze kwamen we erachter dat een van de jeeps een lekke band had. Deze moest gewisseld worden waardoor we iets langer konden genieten van een kopje thee midden in de Zambiaanse natuur.
Toen we om iets over 10 terug kwamen bij het park was het tijd voor het ontbijt. We zaten in een tent met daarom heen een soort grote klamboe. Dit omdat anders ons eten wordt gestolen door apen. Helaas voor Laura was een aap haar toch te slim af en was haar broodje gekaapt. De aap was eigenlijk net te vroeg, want het broodje was nog niet belegd. Na het ontbijt kregen we allemaal een schriftje. Het idee daarachter was om iedereen in jouw boekje te laten schrijven om zo een soort vriendenboekje te creëren. Vervolgens hadden we ‘eindelijk’ een keer echt vrije tijd. Er was een mooi zwembad bij onze verblijfplaats waar heel wat servants gebruik van gingen maken. Anderen gingen lekker in de comfortabele hangmatten liggen en weer anderen gingen spelletjes spelen. Het was fijn om even echt een vakantiegevoel te krijgen. Bij de bar was allerlei lekkers te krijgen zoals een milkshake (eerst toestemming vragen aan mama Heleen natuurlijk) of een heerlijke cappuccino. Milkshakes bleken helaas niet meer verkrijgbaar, maar een cappuccino wel. Het enige wat wel gevraagd werd was geduld. Vééél geduld. Je kon zomaar een half uur staan te wachten. Ondertussen hadden we mooi uitzicht over de rivier met allerlei soorten dieren. Om 14:30 gingen we lunchen om vervolgens te vertrekken voor de avondsafari.
Nadat we allemaal weer over de jeeps verspreid waren, gingen we het park in. We hadden nog veel dingen op de planning staan om te zien. We wilden graag de big five te zien krijgen (met het nijlpaard in plaats van de neushoorn, die was namelijk niet te spotten in het park). Na een snelle start en weer veel dieren gezien te hebben, werd het schemerig. We hadden helaas nog geen giraffe, leeuw of luipaard gezien. Dit was wel het doel voor velen. Na een korte pauze gingen we gauw op zoek, maar het werd al vlug erg donker. Door middel van grote lampen die de assistent spotters rondschenen, konden we in het donker nog veel zien. Na lang zoeken, kregen we zicht op een giraffe. Deze liep langs onze auto en bleef eindelijk even mooi stilstaan om te plassen. WAT KAN EEN GIRAFFE LANG PLASSEN! Zeker 5 minuten!
Vervolgens werd de zoektocht naar de leeuw en het luipaard vervolgd. Na een uur helaas nog zonder resultaat. Er werd door de gidsen toestemming gevraagd aan de parkbeheerders om ‘offroad’ te gaan. Dit mocht gelukkig. De meest bijzondere ‘wegen’ werden gebruikt. Helaas wederom zonder resultaat, maar wel een bijzondere ervaring.
Rond 20:00 kwamen we terug en konden we aanschuiven voor het avondeten. Vervolgens was er nog een kort moment voor jezelf en ging iedereen weer redelijk vroeg naar bed. Morgen zal de wekker weer vroeg gaan, we vertrekken dan om half vijf richting Lusaka.
We hebben ontzettend veel foto's van de safari en we hebben gekozen om slechts een kleine selectie nu te uploaden. Later volgen er meer.
Dag 20 - donderdag 27 juli
De busreis van vandaag begon zoals we gewend zijn behoorlijk vroeg. De wekker ging om kwart voor vier zodat we volgens de planning om half vijf weg konden rijden naar Lusaka. De daadwerkelijke vertrektijd was 25 minuten later, dat is gelukkig niet al te erg. Vanaf het safaripark reden we eerst in een volle bus naar Chipata waar we afscheid namen van onze twee kokkinnen van wie ééntje al vanaf het begin met ons mee was gereisd. Ze namen gelukkig ook verschillende materialen, tenten en luchtbedden mee terug naar CCAP in Lundazi. Dat scheelde alweer heel wat ruimte.
Het grootste gedeelte van de reis reden we over de “Great Eastern Road” die vrij vlak langs de grens met Mozambique loopt en waar we op de heenweg ook al over heen gereden waren. Gelukkig was dit een mooi geasfalteerde weg (gesubsidieerd door de EU) zonder al te veel gaten zodat we met een wat hogere snelheid terug richting de hoofdstad konden rijden. Ondertussen werd er druk in onze schriftjes geschreven. Zoals we wisten van de heenweg kon het niet lang duren voor de wegen weer slechter werden. Met hier en daar grote gaten in de weg en sommige stukken waar Moffat de berm een betere weg vond dan de ‘geasfalteerde’ weg, werd het schrijven een grotere uitdaging. Toch gingen de meesten hier stug mee door. De gaten in de weg werden soms zo erg dat de bus de grond aanraakte en zelf één keer vast kwam te zitten. Austin stapte uit om Moffat te begeleiden om uit het gat te komen.
Na een aantal plaspauzes en een iets langere busrit dan gepland van maar liefst 14 uur, kwamen we aan in de lodge van Lusaka. Bekend terrein voor ons. De kamers werden weer ingenomen en het avondeten werd voorgeschoteld. Na de gebruikelijke groetjes was het alweer 20:30 uur. Sommige mensen gingen slapen, anderen gingen schrijven en weer anderen gingen spelletjes spelen om zo wakker te blijven tot 00:00 uur. Morgen souvenirs kopen en ons opmaken voor de terugreis.
Algemeen & Zaterdag
Onze thuiskomst in Bennekom komt steeds dichterbij. De meeste deelnemers zijn daar stiekem ook wel weer aan toe. Er wordt al druk gepraat over welke lekkernijen er bij thuiskomst in Europa weer genuttigd kunnen worden. Dat laat iedereen ook beseffen hoe luxe wij het hebben om te kunnen bepalen wat we eten, dat we op elk moment van de dag naar de supermarkt kunnen is een voorrecht, niet een recht. Iedereen heeft zin in andere dingen om te eten op zaterdagavond, hieronder een lijst met een wens of kort berichtje van elke deelnemer. Lees ook verder onder de lijst.
- Aline: “Zelfgemaakte pizza en anders broccoli, dat mis ik erg.”
- Bram de Kruiff: “Lief thuis, jammer maar ook goed om weer naar huis te komen. Zaterdag heb ik zin in Lasagne.”
- Bram Scherrenburg: “Een lekker bord friet met een goed gevulde salade. Een pilsje vind ik ook lekker.”
- Corné: “Zelfgemaakte pizza shoarma en een goede salade van groenvoer.”
- David: “Lasagne + ovenpasta.”
- Doran: “Pizza, broodje hamburger en soep (& frietjes voor Tim).”
- Eddy: “Sushi, maar wie haalt het?”
- Emma Adams: “Nachoschotel van Tim :), salade on the side!”
- Emma Brandse: “Wraps met sla, komkommer, tomaat, paprika, krokante kipschnitzelstukjes en truffelmayonaise.”
- Garbrich: “Witlof met salami en monchou ala Helene.”
- Gerjen: “Zelfgemaakte pizza met groenten en vlees en eigenlijk het liefst andijvie stamppot.”
- Heleen: “Pasta met veel groenten of sla.”
- Jasper: “Nachoschotel en m’n eigen kamer @Tim.”
- Jesse: “Friet met een maaltijdsalade.”
- Jochem: “Nacho’s + borrelhapjes, mams begrijpt dit wel ;)”
- Jurre: “Friet.”
- Laura: “Pasta met zalm en broccoli.”
- Lennart: “Kibbeling en visfrietjes.”
- Linde: “Liefjes thuis, ik wil heel graag friet met miniloempia’s.”
- Lotte: “Salade met veel paprika en frietjes.”
- Mariëlle: “Heey allemaal, ik mis jullie! Kipshoarma met frietjes en VEEL groenten lijkt mij héél lekker, maar iets anders is ook helemaal goed! Tot zaterdag xx.”
- Marijke: “Iets halen.”
- Mees: “Turkse pizza met komkommer, paprika, sla en tomaat.”
- Mirjam: “He pap, mam en Esther. Ik heb meer zin in een knuffel dan eten maar lasagne met rucolasla heb ik wel echt zin in!”
- Niek: “Visbootje van de viswinkel.”
- Regina: “Lieve Roos, Daan en Merit. Willen jullie kwark, vanille, milk&fruit en fruit.”
- René: “Macaroni met veel groente; maar als het patat wordt vind ik het ook goed!”
- Roel: “Taco’s met kip, Dorritos, ijsbergsla, etc. lijken mij heel lekker. Met een portie friet ben ik ook helemaal tevreden :)”
- Roos: “Hé schatjes thuis (en op Aruba), mijn eetwens is toch echt weer lasagne (met veel kaas).”
- Thijs: “Groetjes naar jullie. Papa en Anne, bedenk wat leuks.”
- Ties: “Turkse pizza met komkommer, paprika, sla en tomaat.”
- Tim: “Pizza met frietjes.”
Mochten er nog vragen zijn naar aanleiding van onze aankomst dan is de beste manier om ons te bereiken via de “Vrienden van Zambia 2023” groepsapp op WhatsApp. We houden u daarin op de hoogte van eventuele vertragingen en geven onze aankomsttijd bij de Brinkstraatkerk aan u door. Mocht u daar geen lid van zijn? Gebruik dan deze link: https://chat.whatsapp.com/I47SKHbF3MgFu5ITkurtWa
ZA123 | Relaxed weekend?!
Dag 15 - zaterdag 22 juli
Het was weer een goedemorgen zonder zorgen want we hadden eindelijk weekend. De eerste volle werkweek was goed, maar zwaar bevallen dus we waren erg blij met het uurtje langer slaap wat ons gegund was. Desalniettemin hadden we wel een druk programma. De wandeling naar Malawi door het stoffige, zware zand, smalle paadjes en het hoge riet stond op de planning. Van te voren hadden we te horen gekregen dat het ongeveer een uur heen en een uur terug wandelen was. Een enkeling besloot om te gaan genieten van een vrije ochtend, maar het grootste deel van de groep stond fris en fruitig klaar voor dit avontuur. Nu wij als groep eindelijk redelijk op tijd klaar stonden, Afrikaanse tijd weliswaar, moesten we toch wachten op onze reisgids, Bensic. Die was nog even druk bezig met het onderhandelen van mais. Gelukkig was de deal snel gesloten en konden we op pad. Mees haalde snel nog een bal voor wat vermaak onderweg. De sfeer zat er gelukkig snel in door de muzikale begeleiding van DJ Roeloe en de box. De pas zat er ook goed in waardoor we voor ons gevoel minder lang aan het wandelen waren dan we dachten. Er werden ondertussen enkele obstakels, over water en door diepe groeven, overwonnen. Hierdoor kwamen we voor ons gevoel al snel aan bij de grens van Malawi. Bensic ging even een goed woordje doen voor ons bij de immigratiedienst waarna we veilig de grens over konden steken. We liepen een klein stukje Malawi in. Inmiddels hadden de lokale kinderen uit Malawi ons gevonden waardoor we de eerste honderden meters gevolgd werden door een hele horde kinderen. Bensic vertelde ze uiteindelijk dat we zonder ze verder gingen waarna we weer alleen met onze groep terug liepen. We waren erg blij met de aanwezigheid van onze muzikale ondersteuning, want de terugweg was wat taai. Dit omdat het precies dezelfde weg was als de heenweg.
Een voordeel van deze wandeling die uiteindelijk rond de drie uur duurde, was dat toen we terug kwamen de lunch meteen voor ons klaarstond. Er werd snel gegeten want het middagprogramma stond alweer voor de deur. De mannen gingen verder met Football4Water en de meiden hadden een meidenmiddag met locals.
Football for water was zoals gebruikelijk weer aan de late kant begonnen. Dit kwam goed uit, want toen het startsignaal van de wedstrijd klonk, stonden er aan beide kanten van de lokale teams, die strijden voor een plekje in de finale op zondag, maar negen spelers op het veld i.p.v. de gebruikelijke elf. Dit kwam vanzelf goed toen ze later steeds meer binnen kwamen druppelen. Het ging er heftig en ook een beetje grof aan toe, met hier en daar wat natrappen. Corné die aan het fluiten was, kreeg tijdens de rust te horen dat er geklaagd werd om zijn veel doorspelende spel. Hier trok onze scheidsrechter zich niks van aan en ging stug door. De tweede helft is er weinig tot geen commentaar gehoord langs de lijn. Hierna hadden onze eigen mannen nog heel eventjes tijd voordat het donker werd en ze hadden nog wel zin in een kort potje voetbal. We hadden snel een tegenstander gevonden, de verliezers van de dag, die na een kwartiertje tegen onze mannen met 1-0 van het veld afliepen.
De meidenmiddag begon als een succes. De vrouwen kwamen op Afrikaanse tijd aanzetten. Gelukkig zijn we redelijk ingeburgerd, waardoor we zelf ook net op tijd waren. De vrouwen waren eerst wat schuw maar uiteindelijk kwamen ze los. De vrouwen van de kookclub kenden ons al wat langer dan vandaag waardoor zij het wel aan durfden om bij ons te komen zitten. De make up sessie begon daarom bij hen. Ondertussen werd er een poging gedaan van het lakken van de nagels. Dit bleek een gevaarlijke poging te zijn en we hadden bijna de vrouwen boos. Daar waar wij twee handen wilden lakken, wilden zij maar 1 hand gelakt hebben. Dit omdat ze met de andere hand alles doen, eten, koken, etc. Hier was even wat miscommunicatie over, maar gelukkig loste dit zichzelf weer op. Tijdens de meidenmiddag kwam de headman van het dorp boos binnen gelopen. De vrouwen waren hard nodig bij de bouw, waardoor onze hele meidenmiddag richting de bouw vertrok. Hierdoor kwam het snel ten einde, dachten we… Maar zoals het op zijn Afrikaans kan gaan, kwamen de vrouwen later weer aanzetten. Alleen waren onze eigen meiden niet meer volledig aanwezig. Hierdoor hebben Roos en Emma B het afgemaakt. De vrouwen begonnen te dansen, ze waren erg blij met het resultaat en wilden morgen weer terug komen. Ook kregen we meerdere keren de vraag wat ze meekregen naar huis. Gelukkig krijgen we die vraag de laatste paar dagen steeds meer waardoor we goed weten hoe we hier mee om moeten gaan.
De middag liep op zijn eind. De zon ging onder en er werd nog wat gesprint om zonder al te veel muggenbeten te douchen.
Inmiddels is de motivatie bij het avondeten omgeschakeld. We begonnen bij ''wat hebben we luxe eten'', naar ''eten was prima'' tot nu. Laten we voorop stellen dat we erg tevreden zijn met alles wat ze voor ons regelen, maar na twee weken dag in dag uit dezelfde dingen te krijgen is nu de motivatie geworden ''eten wat de pot schaft''. Na het avondeten werden er bezinningsgesprekken gehouden, sterren gekeken en een handvol ging vroeg naar bed. Niet voor iedereen mocht dit baten, want er was een slaapzak gestolen. Er werd even flink over een bol gekrabd en in de rondte gekeken. Gelukkig was die snel terecht en was er weer rust in de mannenzaal. Het was tijd om te slapen. Morgen weer een nieuwe dag.
Dag 16 - zondag 23 juli
Vandaag mochten we weer eens uitslapen en stond de wekker weer om 7.00 uur. Tijdens en na het ontbijt werd er flink gespeculeerd over het engelenproject. Voordat wij op reis gingen, hebben we allemaal een engel gekregen waar we een klein cadeautje voor moesten kopen. Daarnaast moesten we extra letten op deze persoon en complimentjes geven. Er waren meerdere groepjes die wilden uitzoeken wie welke engel had. Deze ochtend dachten Jochem en Tim het raadsel opgelost te hebben en dat zorgde voor extra spanning in de groep. Morgen zal Eddy de uitslag bekendmaken. Toen de rust een beetje was teruggekeerd, hesen we ons weer in de nette kleding voor een kerkdienst in Lundazi. Hier gingen we naar een echte Afrikaanse dienst. De rit ernaartoe was een flinke uitdaging. Met de nette kleren in de laadbak van een vrachtwagentje die niet door de Nederlandse keuring zou komen. Ondanks dat we op wat matrassen zaten, zaten we niet heel comfortabel in de bak. Dit door de bekende slechte wegen in het mooie Zambia.
Bij aankomst bleek de kerk net als in Lobi niet meer dan een half afgemaakt gebouw. In tegenstelling tot de dienst in Lobi waren de mensen hier op tijd en in vele aantallen. Er werd veel gedanst en gezongen door de lokale koren en onze keeltjes werden ook nog op de proef gesteld. Wij mochten namelijk ook een viertal liederen ten gehore brengen en een toneelstukje. Het toneelstuk heette ‘het kleine poortje’. Het ging over de kameel die met zijn mooie kleed naar de markt wilde aan de andere kant van de muur. Hierdoor moest hij door een klein poortje. Jochem die kameel speelde moest uiteindelijk zijn tas en rugzak afdoen om onder het houten bankje door te kunnen. Het verhaal werd voorgelezen door Aline en Lotte was de Servant die naast de kameel liep. Al gauw bleek dat de dienst van vorige week wat betreft de tijd aan de korte kant was. Wij waren om 10:15 uur bij de kerk. De planning was om rond 12:00 uur weer richting Lobi te gaan, omdat de mannen om 13:00 uur weer richting het voetbalveld moesten voor Football4water. Aangezien de kerkdienst veel langer duurde dan we van te voren gedacht hadden, had Garbrich het idee om na de collecte naar huis te gaan. Het was toen al 12:30 uur. Toen de meeste mensen al buiten waren, was het wachten op Garbrich die niet weg mocht voordat hij nog kort wat had gezegd. Eindstand: We vertrokken rond 13:15 uur richting Lobi.
Na de ‘korte’ lunch vertrokken de mannen een stukje later dan gepland richting het voetbalveld en trokken de dames hun sportkleding aan om te gaan netballen. Op het voetbalveld werd allereerst de finale van het football4water toernooi gespeeld (Zambia vs Zambia). Dit werd na een vrij saaie wedstrijd 10 minuten eerder gestopt wegens een opstootje tussen de lokale fans. Uiteindelijk werd de wedstrijd beslist door middel van penalty’s. Tijdens deze finale waren de vrouwen aan het netballen. Netbal is een populaire sport bij de vrouwen in dit dorp. Na eigenlijk geen uitleg gehad te hebben over hoe netbal precies werkt, ging de wedstrijd van start. Het spel lijkt op korfbal vanwege 2 korven en een bal, maar verder is het totaal anders. Het maakte het er ook niet makkelijk op dat er steeds regels bij ‘bedacht’ werden door de scheidsrechter in ons nadeel en dat de scheidsrechter mee ging spelen met de Zambiaanse vrouwen. Met een ijzersterke, lange Mariëlle in de verdediging, topscoorder Mirjam met maar liefst 5 goals en een fanatiek meelevend publiek was de uitslag helaas 11-8 in het nadeel van onze vrouwen. Ook waren we heel wat krassen op onze armen rijker door de fanatieke sporters.
Vervolgens was het tijd om te gaan kijken naar de voetbalwedstrijd Nederland vs Zambia. De winnaar van het Football4water toernooi werd de tegenstander van het nog ongeslagen Nederlands elftal. De opstelling van het mannenelftal is eerder tijdens de lunch bekend gemaakt door coach Garbrich en Jasper tot groot vermaak van iedereen. We begonnen met onze sterkste 11. Voordat iedereen fit was, was er bij iemand toch nog een klein powernapje nodig. We begonnen de wedstrijd sterk en er waren weinig fouten. De keeper van de tegenstanders daarentegen maakte wel een enorme blunder en onze ijskoude Thijs hield het hoofd koel en schoot de 0-1 binnen. Na de goal kwam de helft van het publiek het goal met ons mee vieren op het veld. De voorsprong hadden we goed volgehouden tot de rust. Na de rust waren de Zambianen met een andere opstelling gekomen. Dit was even schakelen maar de verdediging stond als een huis en was moeilijk te passeren. Na een aantal kansen van onze kant en een kans van hen bleef de eindstand onveranderd. Weer een zuinige 0-1 overwinning en dit voor de 4e keer op rij. Dit tot veel vreugde van het team en het aanmoedigende publiek. Na een paar snelle teamfoto’s gingen we snel terug voordat we lek geprikt zouden worden door de muggen. Na de drukke dag was iedereen best moe en we zijn redelijk op tijd gaan slapen. Dit ook omdat we morgen weer vroeg op moeten voor de laatste hele dag hier in Lobi.
Dag 17 - maandag 24 juli
Na een vrij korte nacht voor velen werden we rond 5:00 gewekt door de haan die ons deze week al vaker vroeg heeft gewekt. Om 6 uur was het dan echt tijd om ook door Garbrich gewekt te worden voor de laatste bouwochtend. Tijdens een korte briefing werden de taken verdeeld. Er kon gekozen worden uit ‘daka’ maken, pleisteren of dakplaten tillen. Vandaag was namelijk de dag dat het dak geplaatst ging worden. Door een uitmuntende taakverdeling en planning van Bram de Kruiff verliep het op de bouw uitstekend. Een aantal Servants werden gemist op de bouw, omdat zij bezig waren met het voorbereiden van het kinderprogramma van later op de middag.
Vlak na de lunch was het tijd om te beslissen welke kleding er ter donatie werd achtergelaten en welke kleding we thuis nog graag wilden dragen. Dit was voor de een makkelijker dan voor de ander. Uiteindelijk heeft Heleen toch een hele grote berg met kleding mogen sorteren die achterblijft in Lobi.
Omdat vandaag het afscheid van het kinderprogramma was, werd deze keer groots uitgepakt. We begonnen om 15:00 uur met een Nederlands getinte zeskamp. Tijdens het zingen van wat liedjes en het doen van dansjes in een grote kring werden er nummers uitgedeeld aan de kinderen. Zo werden zij in een groep ingedeeld en konden ze binnen deze groep alle activiteiten langsgaan. De eerste activiteit was ezeltje prik, waarbij de kinderen een papier met een ezelstaart op de juiste plek op de ezel moesten prikken na het draaien van 4 rondjes om hun as. Dit verliep lang niet altijd goed en er zijn genoeg staarten behoorlijk misplaatst. De tweede activiteit was zakdoekje leggen. Het uitleggen van dit spel was nog een behoorlijk karwei. De kinderen hadden weinig concentratie en begrepen niet goed dat ze niet mochten kijken tijdens het plaatsen van de zakdoek. Dit mocht echter de pret niet drukken en de kinderen hebben hier goed hun energie kwijt kunnen raken door rondjes te rennen.
Bij de derde activiteit brachten we wat Zuid-Amerikaanse invloeden naar Afrika. We gingen met de kinderen limbodansen. Een vrij voor de hand liggend spel en de kinderen begrepen dit dan ook snel. Waar het voor de begeleiders van het spel nog wel eens moeilijk was om onder de lat door te dansen, bleek dit voor vele flexibele Zambianen geen enkel probleem te zijn. De vierde activiteit was tatoeages zetten. Omdat dit niet heel snel gaat, werden er tussendoor bellen geblazen en met bounce ballen gespeeld. Het bellenblazen was verassend leuk voor de kinderen, omdat zij dit nog nooit eerder gezien hadden. Verder zijn er behoorlijk wat plakplaatjes rondom het thema ‘Nederland’ gezet. Zo lopen er in Lobi nu een aantal kinderen rond met tulpen, tompoucen en kroontjes op hun armen.
Het vijfde spel was een estafette, waarbij de kinderen in duo’s met hun voeten aan elkaar gebonden zaten. Dit werd een behoorlijk chaotische bende, maar de kinderen hebben het wel erg naar hun zin gehad. Het laatste spel was oud Bennekoms broekspijphangen. Ook weer een voor de hand liggend spel dat snel opgepakt werd door de kinderen. Er ontstond al snel een gezonde strijd tussen de jongens en de meisjes. Ondanks dat de meeste kinderen in Lobi nog nooit een spijkerbroek hebben gedragen, bleken ze toch verrassend goed in eraan hangen.
Toen was het tijd voor de afsluiting van het kinderprogramma. We zongen nog een aantal liedjes en deelden armbandjes en koekjes uit. Directeur Bensic had ook nog een mooi afscheid voorbereid samen met de kinderen. Hij dirigeerde een aantal nummers die de kinderen schitterend aan ons voordroegen.
Voor het eten besloten we vanaf de hoogste heuvel in de omgeving de zon voor de laatste keer in Lobi onder te zien gaan. Hier werden nog een aantal foto’s gemaakt en werd er door velen nagepraat over hun ervaringen in de afgelopen twee weken.
Tijdens het avondeten onthulde Eddy eindelijk het algoritme waarmee hij de engeltjes van het engelenproject heeft verdeeld. Jochem en Tim waren de genieën die het raadsel van Eddy hadden onthuld en verdienen daarmee een ijsje van La Fontana voor het harde denkwerk. Velen wisten al wie hun engel was door opvallende briefjes of bijzondere cadeaus, maar voor de nog onwetenden werd dit na het eten onthuld. Het engelenproject heeft ervoor gezorgd dat er naar iedereen omgekeken werd en je gesprekken had met mensen die je normaal gesproken minder spreekt.
Hierna gingen er nog een aantal mensen sterren kijken of spelletjes spelen, maar de meesten doken op tijd hun bed in om fris te zijn voor het afscheid en de lange reis van morgen.
Algemeen
Zoals u misschien al heeft gelezen, zijn we woensdag de 26e gezamenlijk op safari geweest. Hierna beginnen wij daadwerkelijk aan onze terugreis richting Brussel en Bennekom. We zullen nog overnachten in Lusaka van de 27e op de 28e om op die laatste dag om 16.00 uur op de luchthaven te kunnen verschijnen. Vanaf dan geldt het vluchtschema dat op de World Servants website vermeld staat.
Na afloop van de reis zullen we meer foto's delen. De foto's en dagverslagen zullen we uiteindelijk bundelen tot een boekje waar onze ervaringen in zullen worden verwerkt.
ZA123 | Hoog bezoek
Dag 13 - woensdag 19 juli
Het was vandaag weer een gebruikelijk vroege ochtend. Sommige mensen vonden het heel erg moeilijk om uit bed te komen. Het goede nieuws is wel dat de meeste mensen die ziek waren zich nu alweer een stuk beter voelen. De rijstepap was voor de meesten nog wel wat hoog gegrepen maar gelukkig was er voldoende brood voor iedereen. Na het ontbijt braken we weer in groepjes uiteen voor de GMG gesprekken, die vandaag over keuzes gingen. Hierna was het tijd om ons voor te bereiden op de bouw, kinderwerk en life skills. Zoals we ondertussen wel gewend zijn, begonnen we een klein beetje te laat met bouwen.
Het was de laatste dag Life Skills (zie uitleg in vorige post) en het thema ‘future’ en seksualiteit stonden op het programma. We startten om 10 uur wat in Zambiaanse begrippen 11 uur betekent. We hadden dus een uur minder de tijd en besloten dus om alleen op seksualiteit verder te gaan. Dit was nog wel even spannend omdat we maar 1 andere keer de hele groep samen hebben gehad, meisjes en jongens, dus in het begin was het wat moeizaam. Toen iedereen eenmaal loskwam, werden er veel dingen over en weer geleerd van elkaar. We gaven aan dat om de doelen te bereiken die ze in de eerste sessie hadden verteld aan ons je je school af zou moeten maken. En je school afmaken (primair en secundair) is onmogelijk wanneer je, op zo’n jonge leeftijd, voor een kind moet zorgen. Hier probeerden wij over in gesprek te gaan en de jongeren gaven aan dat een groot deel van hen seksueel actief was maar dat niemand eigenlijk bescherming gebruikte, wat dus een groot risico geeft op zwangerschap en ziektes.
Roos, die vandaag als extra kwam helpen in dit gesprek, benoemde wat tips om de jongeren verder te helpen met veilig handelen. Ze hadden nog nooit van gehoord van andere handelingen dan de daadwerkelijke daad en vonden het maar een gek onderwerp. De kinderen waren extreem on-onderwezen op seksueel vlak en zo kwam het toch wel ongemakkelijke en enigszins komische gesprek waarbij wij de jongeren uit mochten gaan leggen welke andere manieren er ook zijn. We hebben het gesprek uiteindelijk geconcludeerd door te zeggen dat wanneer ze nog meer vragen hebben ze altijd naar ons toe konden stappen en deden nog een spelletje om het programma af te sluiten. Het programma dat door World Servants was opgezet is hier in Lobi goed geslaagd.
Ondertussen was de District Commissioner van district Lundazi en een naastgelegen district ook gearriveerd. Dit is de vrouw waar Garbrich, Gerjen en Roel eerder op bezoek waren geweest. Samen met Garbrich kreeg ze een rondleiding door Lobi en over onze bouwplaats. Ze herkende Gerjen en Roel direct toen ze tijdens de lunch ook even bij ons kwam kijken. Ze was dankbaar voor onze inzet en hoopte op een mooie uitkomst en terugreis.
Het kinderwerk ging vandaag over het verhaal van Jozef. We begonnen met het toneelstukje van Jozef in de put, wat heel mooi werd gespeeld door ons kinderwerk team. Na het toneelstuk kregen alle kinderen een getekende jas die ze mochten inkleuren. Iedereen kreeg hiervoor 1 potlood en dan konden ze ruilen. Na het kleuren hadden sommige kinderen opeens wel meerdere potloden. Vooral de oudere kinderen hadden er wat meer en de meeste jonge kinderen geen een meer. Na het tekenen, wat iets langer duurde dan verwacht, was het tijd voor een kruiwagenrace. De kinderen vonden dit allemaal heel erg leuk en waren super fanatiek.
Bij het bouwen werd er ondertussen super hard doorgewerkt; hier waren na de lunch alle buitenmuren gepleisterd. Dit vroeg het uiterste van onze ‘daka’ makers die hiervoor erg hard aan het scheppen waren. Na de lunch hebben we achter het schoolgebouw heel veel stenen verplaatst naar de community house. Hier moesten we door een gebrek aan mankracht soms met de stenen gooien. Normaal geven we ze door maar daar was de afstand nu net iets te groot voor. Austin wilde het welbekende notenkraker stuk oefenen tijdens het stenen gooien, tot gevolg waarvan onze David even overging tot een korte adempauze.
De dag werd geconcludeerd met het avondeten waarbij er weer kip op het menu stond. Na het eten werd er menig schaakpotje gespeeld en ook werd de ‘braid’ traditie doorgezet door het eerste kinderwerk groepje, ondersteund door ‘Bear Grills Jurre’ die er hun levenswerk van hebben gemaakt om alle kinderen maandagmiddag bij het eindfeest te voorzien van een armbandje. Iedereen zoekt weer redelijk vroeg de lakens op, morgen weer een lange dag voor de boeg.
Dag 14 - donderdag 20 juli
Na een lange tijd werd voor het eerst bijna iedereen weer fit wakker. Dat betekent dat er na een stevig ontbijt weer door een grote groep gebouwd kon worden. Deze keer was het tijd voor nieuwe taken, het pleisteren van de muren en het maken van cement, oftewel daka zoals de lokale bevolking dat hier noemt. Na de rollen verdeeld te hebben, kon iedereen aan de slag.
Ondertussen ging een nieuw kinderwerkgroepje met een hele stoet kinderen op weg naar het kerkje om daar samen met de kinderen liedjes te zingen en te knutselen. Als eerste werd het verhaal van de ark van Noach uitgebeeld in een toneelstuk. Hierna was er een activiteit en een knutselwerkje rondom ditzelfde verhaal. De kinderen waren druk bezig met het maken van hun eigen dierenmasker en lieten dit na afloop trots zien aan de rest van de groep. Na afloop speelden de kinderen nog enkele spelletjes en was het voor ons tijd voor de lunch.
Na de lunch zijn wij weer gaan bouwen. Volgens de planning zouden de jongens om drie uur op huisbezoek gaan bij verschillende huizen in de buurt. Dit werd volgens Zambiaanse principes een uurtje later omdat Moffat nog in bad lag. Na een korte wandeling werd de groep in tweeën verdeeld, waarbij de ene groep op bezoek ging bij een boerderij dichtbij de school en de andere groep meerdere huizen in de buurt bezocht. De boer liet ons zijn grote stuk land zien, waarop hij meerdere gewassen houdt, waaronder maïs en bonen. Deze etenswaren zijn erg populair en belangrijk in Zambia. Dit komt doordat er tijdens het regenseizoen weinig te eten is, meestal maar 1 maaltijd per dag, en er veel maïs wordt ingeslagen die de bevolking eet tijdens deze maanden. Daarom houdt bijna iedereen in de regio maïs en bonen. De boer heeft ook veel dieren, waaronder duiven die hier veel worden gegeten.
Na de rondleiding over het stuk land, liet hij ons binnen in zijn huis. Hij woont hier samen met 12 andere familieleden, die het huis eerst moesten verlaten voordat we naar binnen konden. Eenmaal binnen was te zien dat de boer in luxe leeft voor deze regio, met een woonkamer, een televisie en meerdere slaapkamers. De andere groep ging langs verschillende huizen, waaronder naar het huis van de ‘headman’ van de buurt. Dit is de man met de hoogste status binnen het dorp die het als het ware voor het zeggen heeft in die buurt. Ze brachten ook een bezoek aan een boer die onder andere meer dan 100 kippen houdt. De mensen leven hier van landbouw en doen vooral aan ruilhandel. Ook al was er hierdoor weinig geld, de mensen leven hier nog relatief goed. De groep bracht een bezoek aan het maïsveld en mocht hier zelfs het maïs kolven.
Garbrich deed als heuse kindervriend nog zijn best om contact te zoeken met de jeugd uit de buurt. Dit resulteerde in een huilend kind en een troostende moeder. Bijgekomen van de schrik gingen beide groepen op weg terug naar de school. Bij terugkomst was er voor de school een ‘echte’ Zambiaanse band gearriveerd. Ze hadden zelfgemaakte instrumenten bij zich. Meerdere Servants waagden zich in het midden van de cirkel aan dansende dorpelingen. De mensen uit de buurt stelden dit op prijs en dit betaalde zich uit in een steeds groter wordende cirkel. Helaas was de tijd van de band al snel voorbij en begon het donker te worden. Tijd om te gaan eten.
Na het eten was het tijd voor een spel van Emma Brandse waarbij Jesse het “slachtoffer” was, omdat hij achter het doel van het spel moest komen. Na vele vragen en ongeveer een half uur was dit toch eindelijk gelukt en kon Jesse weer rustig ademhalen. Hierna werd het tijd om te gaan slapen. Morgen weer een drukke dag voor de boeg, met onder andere een belangrijk bezoek van de chief.
Dag 15 - vrijdag 21 juli
“Goeiemorgen, vandaag is het vrijdag 21 juli, het is mooi weer er staan geen files, het is 6 uur ‘s ochtends en weer een mooie dag, we gaan ervoor.” Na deze wake-up call van Garbrich moesten we toch echt op gaan staan en maakten we ons klaar voor het ontbijt. Na het ontbijt begonnen we onze laatste hele bouwdag. Alleen komende maandag gaan we nog een halve dag klussen en hopelijk gaat het dak er dan op.
De ochtend stond in het teken van stucen van de muren en daka maken. Dit is en blijft een zware klus waardoor veel mensen het nu wel gaan voelen in de spieren en de rug. Naast het stucen heeft het hoofd van de school, Bensic, Jochem en Roos gevraagd om een ontwerp te maken voor op het welkomstbord van de school. Ze hebben dit uitgetekend en later in de middag samen met helpende hand Austin geschilderd. Vandaag waren we allemaal best wel een beetje gespannen want de Chief, de grondeigenaar van de gemeenschap en dus een belangrijke man, zou op bezoek komen. De Chief wilde natuurlijk zien hoe hard wij konden bouwen en hoe goed de gemeenschap ons ondersteunde.
We bleven dus maar bouwen om een goede indruk te maken en gelukkig hoorden we op een gegeven moment de luxe bak van de chief over de hobbelige weg naar Lobi komen aanrijden. Het was een hele plechtigheid waarin Garbrich (hier ook wel Gabriel genoemd) samen met allerlei andere belangrijke mensen overal naartoe moest lopen. De spanning was terecht, want de Chief was niet tevreden over het dorp. Hij had eerder in ruil voor fietsen aan de hoofmannen gevraagd om iets te doen tegen jeugdhuwelijken en dit ook in een rapport op te nemen. Samen met alle overige chiefs en de landelijke overheid is er een wet aangenomen waarin is opgenomen dat vrouwen niet te vroeg het huwelijk mogen betreden. De hoofdmannen hadden hier echter niets mee gedaan en hadden tevens niets gerapporteerd aan de Chief. Hij was daar niet bepaald tevreden over. Ook moeten de hoofdmannen van elk dorp noteren wie er wel en niet geholpen hebben met de bouw van de school, want de Chief vond dat de bouw te langzaam ging en dat er niet genoeg locals hielpen.
Toen het eindelijk tijd was om te lunchen, kwam de hele stoet hoge piefen langs in het rieten hutje waar we altijd eten. Nadat we allemaal waren opgestaan en gingen klappen voor de Chief kon hij beginnen met zijn verhaal waarin hij trots vertelde over zijn gebied en dat hij zijn taak als Chief zag als een roeping van God. Wij hebben hier wederom voor hem gebeden, waar hij erg dankbaar voor was. Hij bedankte ons en ging naar buiten, om ons en de rest van de gemeenschap vervolgens nog urenlang te observeren.
Na de lunch ging ook de allerlaatste kinderdag van start, vandaag het groepje van Mirjam. Het ging vandaag over het verhaal van Mozes door de Rode Zee. Nadat het toneelstukje dat hierbij hoorde voorbij was, gingen ze verder met het maken van een papieren happertje. Dit bleek voor de juf een meester wat te hoog gegrepen dus ook die moesten geholpen worden. Tegelijkertijd hebben de jongste kinderen zitten kleuren. Ten slotte is er zoals gewoonlijk nog veel gezongen en zijn er spelletjes gespeeld. Naast het kinderwerk waren ze nog tot ver in de middag bezig op de bouw. Dit kwam omdat er erg veel daka gemaakt was en er kon pas gestopt worden als dat op was gemaakt. Ook waren er na de lunch al een aantal mensen druk bezig met het voorbereiden van de pannenkoekenavond, waarbij we samen met de locals pannenkoeken zouden gaan eten. Dit ging helaas niet zoals verwacht, want de pannen waren nog te nieuw en daardoor bakten de pannenkoeken aan.
Austin is daarom helemaal naar Lundazi gereden om gebruikte pannen te halen uit het CCAP gebouw. Gelukkig ging het bakken vervolgens beter. Dit werd bevestigd toen de Chief zelf maar liefst 4 pannenkoeken kwam proeven. De hulpjes wilden ook wel proeven, maar als we hieraan hadden toegegeven, hadden we 's avonds zelf niks meer gehad. De Chief weet in elk geval wel wat hij wil, want als het aan hem ligt komen we volgend jaar weer terug en krijgen we allemaal een stukje land. De Chief nam het de bevolking zelfs kwalijk dat we niet langer blijven.
Om 6 uur gingen we zitten rondom de bakplaats (waar we even moesten wennen aan de hoeveelheid rook) waar de locals langzaam binnen kwamen druppelen, van bouwlui tot headman tot het gezin van Bensic. Ze kwamen allemaal lekker gemixt tussen ons in zitten waarna de maaltijd kon beginnen. Een viertal van ons liep telkens langs met pannenkoeken, poedersuiker en stroop. De locals vonden de combinatie van stroop en suiker maar al te lekker. 3 rondes en wat lokale frisdrank verder liep de avond ten einde. Iedereen was moe maar sommigen van ons bleven nog om gezellig te kletsen of een spelletje te spelen. De sfeer zit er nog steeds goed in dus we kijken uit naar morgen. Het voelt wel alsof de vakantie bijna op zijn einde loopt omdat we nog maar een paar dagen in Lobi zijn.
ZA123 | Heleen heeft het druk
Dag 10 - maandag 17 juli
Waar we in het weekend lekker konden uitslapen, mochten we vandaag weer aan de bak. Dit betekent om zes uur ons nest uit! Helaas zijn een heel aantal van ons vannacht niet lekker geworden, maar hier was onze lieftallige medisch leider Heleen gelukkig op voorbereid. Wel betekende dit dat ze een paar keer haar bed uit moest. De rest maakt het goed en zat om half zeven keurig aan het ontbijt. We hadden ondanks de zieken een drukke dag op de planning staan en er zou weer volop aan de school gebouwd worden. Vandaag was ook de eerste dag van het Life Skills programma, werd het kinderwerk voortgezet en zijn er een aantal van ons met Moffat naar Lundazi gegaan voor een bezoek aan het regionale ziekenhuis en het politiebureau.
Na het ontbijt begonnen we met onze dagelijkse goedemorgen-gesprekjes, met vandaag het thema: rijkdom. Voordat we konden beginnen op de bouwplaats hebben we 32 boompjes geplant. Per boompje werd een kind gezocht als symbool voor een gezamenlijke betere toekomst. Dit was tevens onderdeel van de in totaal 1.500 bomen die door ons worden aangekocht en voor ons worden geplant om de CO2 uitstoot van onze vliegreis te compenseren. Vanwege het seizoen wordt de rest later geplant. Nu was het toch echt tijd om de bouw voort te zetten na een dagje uitrusten. Door ons harde werk van afgelopen week waren we nagenoeg klaar met het metselen van de muren en konden we beginnen met het stuken. Mirjam en Linde konden dit volgens de lokale bouwvakkers echter niet goed genoeg, dus hun gereedschap werd afgepakt. Dit resulteerde voor hen in een ochtendje toekijken. De meer ervaren bouwvakkers Bram de Kruiff en David werden daarentegen helemaal betrokken bij het klussen, ook bij de meer ingewikkelde taken.
Uitleg Life Skills: Dit is een programma vanuit World Servants dat een aantal mensen (in dit geval Emma Adams, Jasper, Jochem, Mees en Roel onder leiding van Marijke) de mogelijkheid geeft om met ongeveer twintig tot dertig leeftijdsgenoten diepgaand te praten. Dan gaat het bijvoorbeeld over onderwerpen als tienermoeders, SOA’s, (veilige) seks, het belang van het volgen van educatie en dromen voor de toekomst.
Tegelijkertijd begon in een hutje verderop de eerste Life Skills ochtend. Er waren zo’n twintig meiden gekomen, gelukkig samen met hun juffen. Dit was erg fijn, zij konden namelijk onze gesprekken vertolken, dit bleek ook hard nodig. Het onderwijs is hier pas sinds twee jaar volledig betaald door de overheid dus 90% van de leerlingen heeft pas kort Engels onderwijs gevolgd. Na een korte introductie en een praatje over Nederland, kregen we al snel vragen van de meiden. Bijvoorbeeld over wat wij doen als mensen overlijden, of wat er gebeurt wanneer een meisje voor het eerst ongesteld wordt. Dit tweede werkt hier namelijk behoorlijk anders dan zoals wij gewend zijn. Als hier een meisje voor het eerst menstrueert, vertelt ze dit aan haar familie en moet ze vervolgens een maand lang thuis opgesloten blijven. Ze leert dan van alles over hygiëne en hoe ze zich als vrouw volgens de culturele verwachtingen hoort te gedragen. Na deze maand organiseert de familie van het meisje een grote ceremonie waarbij zij danst op het hoogst mogelijke punt van de locatie. We hadden het ook even over trouwen en zwangerschappen. Hierover gaan we de derde dag verder praten omdat we dan hopen een hechtere band met de groep te hebben. We sloten buiten af met een balspel om elkaar beter te leren kennen. Al met al een geslaagde eerste Life Skills sessie.
Ondertussen was het groepje van Lotte druk bezig met het kinderwerk. Alle kinderen stonden om 10 uur weer enthousiast voor de school. Het is duidelijk dat het kinderwerk vorige week leuk was, want het waren zeker niet minder kinderen. Erg leuk om te zien. Ze zijn begonnen met het verhaal, deze keer de herder en het verloren schaap. Dit werd erg goed nagespeeld door onze Jurre en Lotte onderweg naar de locatie van het kinderwerk. Zo werd Lotte op de schouder van Jurre gedragen. De volgende activiteit was het maken van een knutselwerkje, uiteraard een schaap. Tekeningen van schapen waren van te voren uitgeprint en deze mochten beplakt worden met wol. Dit vonden ze erg leuk, vooral de watjes. Nu was het tijd voor sport en spel, beginnend met slingertikkertje. Er volgde een spel waarbij één iemand met een bal in het midden van een cirkel kinderen stond. Deze kon vervolgens kiezen om de bal naar een ander te gooien, of te doen alsof. Wanneer de ander de bal probeert te vangen als die niet wordt gegooid, of de bal liet vallen, is hij/zij af. Dit spel was een groot succes, ook omdat de kinderen waren verdeeld in drie leeftijdsgroepen en het spel hierop afgestemd kon worden. Er werd afgesloten met het spel “Hollandse Leeuwen”. De meeste van jullie zullen dit wel kennen. Dit is een spel waarbij de kinderen veilig van de ene lijn naar de andere lijn moeten komen. Helaas voor hen staat er iemand in het midden van de lijnen die ze probeert te pakken om ze vervolgens op te tillen. Als je opgetild bent, moet ook jij andere kinderen op gaan tillen enzovoorts. Zo blijft er één iemand over. Het was een erg geslaagde ochtend, met veel enthousiaste koppies.
Omdat de kip helaas nog niet geslacht wilde worden, aten we voor het eerst alleen brood voor de lunch. Dit was voor de meesten helemaal geen probleem, was wel lekker voor de afwisseling. Direct na de lunch vertrok een deel van onze groep achterin Moffat zijn rammelbak naar Lundazi. De eerste stop: het ziekenhuis. We ontmoetten een van de twee doktoren, die ons vertelde dat ze kampen met een groot tekort aan apparatuur en voorraden. Het gebeurt vaak dat ze medische ingrepen moeten doen waarvoor geen gekwalificeerd personeel is. Maar omdat andere ziekenhuizen veel te ver zijn, is een doorverwijzing simpelweg geen optie. Na dit gesprek kregen we een rondleiding langs verschillende afdelingen, zoals het laboratorium, waar een zak bloed op de stoel lag en de chemicaliën chaotisch verspreid over de bureaus en vloer lagen. We namen een kijkje bij de apotheek, waar mensen soms wel twee dagen naar toe moeten lopen voor medicatie, om dan te horen dat die helaas niet meer op voorraad is. Er was een radiologie afdeling met een Nederlands röntgenapparaat uit de jaren tachtig. Zoals veel apparatuur in het ziekenhuis was deze vrijwel zeker afgedankt of gedoneerd. Het was erg bijzonder om langs te gaan bij de kraamafdeling. Zodra je daar binnenkomt, bevindt zich op de gang de “Acute Room”, voor spoedeisende situaties. We zagen er een vrouw verslagen op bed zitten, daarnaast lag een vrouw half bij bewustzijn aan een hartslagmonitor. We kregen de indruk dat er dingen behoorlijk mis waren gegaan, toch lag ze praktisch midden in de wachtkamer, waar iedereen haar kon zien.
Omdat veel vrouwen van erg ver moeten komen, vertrekken ze op tijd van huis om er zeker van te zijn de ze bij het ziekenhuis zijn als ze gaan bevallen. Ze wachten hierdoor vaak wel een week tot een maand in het ziekenhuis, zonder hun man. Dit is in de Zambiaanse cultuur heel anders dan bij ons, het wordt niet geaccepteerd dat een man aanwezig is bij het bevallingsproces. Vertrouwelijke documenten liggen gewoon in dozen op de gang, de maandelijkse statistieken hangen op posters aan de muur. Wanneer je op de gang zat te wachten, keek je zo naar een doos met de tekst: “Death files”. Vergeleken met een Nederlands ziekenhuis was het aardig luguber.
Na het ziekenhuis vertrok de groep met Moffat naar het centrum van de stad. Moffat parkeerde zijn Jeep simpelweg aan de zijkant van een drukke weg. Iedereen stapte uit, behalve de sleutels van Moffat. Deze mochten van hem namelijk gewoon blijven zitten, maar wel de ramen goed dicht jongens! Via een erg smal steegje kwamen we terecht op een gezellige Afrikaanse markt, waar de kooplieden ons met grote ogen aankeken. Het is natuurlijk ook erg bijzonder om zo'n groep zomaar langs te zien lopen, in een niet erg toeristisch dorpje. Op de markt was vooral heel veel vis, kleine opgedroogde visjes om precies te zijn. Een van de redenen van het marktbezoek was om voor deze groep kleding aan te laten meten. Dit betekent eerst een bezoekje aan de stoffenwinkel met de meest uiteenlopende lappen stof, waarna we terugkeerden naar de tailor die onze maten nauwkeurig opnam in een oud half uit elkaar vallend schriftje. Hij legde het weg en we hopen dat hij het nu nog terug kan vinden in de bende.
Een aantal vlugge boodschappen werden gedaan, waarna wij de reis door zetten naar het politiebureau van Lundazi. We waren aan de late kant, dus moesten best een tijd buiten wachten voordat Moffat had geregeld dat we überhaupt naar binnen mochten. Gelukkig konden we de tijd goed doden door het bestuderen van de autowrakken op de parkeerplaats, die ons de indruk gaven dat er ook een autosloperij in de buurt zat. We vonden er ook de “Toyota Benz”, een oud model Toyota waarbij de eigenaar het logo van de achterbak had gesloopt en deze bovenop de motorkap had gemonteerd. Je zou zo denken dat het een Mercedes was. Eenmaal binnen, werden we verwelkomd door een politieagente, die ons van alles kon vertellen over het werk van de Zambian Police Service. Voorheen de Zambian Police Force, maar er werd besloten dit een andere naam te geven, om mensen zo meer het idee te geven dat ze met hen werken, in plaats van tegen hen. Naast het politiebureau bevindt zich een cellenblok waarin alle gevangenen zitten van de politie, douane, dierenbescherming en van alle andere instituten die wat op te sluiten hadden. We hobbelden al zingend terug naar Lobi met uitzicht op een echte Afrikaanse zonsondergang.
We konden zo gelijk aan tafel bij de rest van de harde werkers die de hele dag gebouwd hebben. Een heerlijk maaltje van aardappels, bonen, rijst en kip. Weer was het rustig door de zieken, maar gelukkig waren de meesten al een beetje opgeknapt. Na het eten werd de afwas gedaan om daarna een bezinningsmoment te houden voor alle geïnteresseerden. Het was erg mooi om zo weer wat verhalen uit te kunnen wisselen en elkaar beter te leren kennen. Dankzij de gouden tip van Lennart hebben een aantal groepsleden daarna nog kunnen genieten van een ‘sterrenregen’ door de nieuwe maan.
Na weer een erg volle dag, vol nieuwe indrukken en hard werk, was het toen weer tijd om ons bedje in te duiken.
Dag 11 - dinsdag 18 juli
De dag begon weer als vanouds om 06:00 uur ’s ochtends :). De voormalige zieken zijn weer een beetje bijgedraaid en een drukke dag stond weer voor de boeg. Het bouwen, life skills en kinderwerk werd weer opgepakt. Bij de bouw ging het stuken weer in volle gang. Onze bouwleider René had een klein verkoudheidje opgelopen dus hebben we Corné aangenomen als bouwleider in opleiding, wat hij overigens uitstekend op zich had genomen. De lokale vrouwen ondersteunen het daka (cement) maken met het halen van maji (water) op hun – nog steeds – hoofd, waar onder andere Linde en Regina ook al de fijne kneepjes van hebben geleerd. Het stuken werd onderling beloond, terwijl de locals vonden dat wij nog iets meer moesten leren. De spierkracht van onze mannen werd ook nog op de proef gesteld toen ze vanaf de grond daka op de steigers moesten scheppen.
’s Ochtends ging het kinderwerk natuurlijk ook weer van start. De juf verzamelde de kinderen en de kinderwerkleiders bereidden zich voor op een uitermate professioneel toneelstuk. David en Goliath was dit keer het gekozen verhaal. Onze top actrices Roos, Mirjam en Lotte maakten deze uitvoering alsof het nu echt gebeurde. Lotte, koning Saul, wist geen raad met de beruchte Goliath. Gelukkig was Roos daar, David dus, om de grote en sterke Goliath, Mirjam, een lesje te leren. David gooide de welbekende steen, een balletje, op Goliath. En door het uitstekende acteerwerk van Mirjam, die met een dramatische val op de grond viel, was elk kind vermaakt met een grote lach op het gezicht. De kinderen werden koningen en koninginnen door de zelfgemaakte kroontjes, die ze met trots droegen. Sommigen waren zo blij met hun eerste kroontje, dat ze die verstopten en om een tweede kroontje vroegen. Onze kinderwerkleidsters hadden dat niet altijd in de gaten, totdat de juf de meiden eraan herinnerde dat er meerdere kinderen met twee kroontjes waren #kangebeuren. Daarna nog wat spelletjes en liedjes en deze kinderwerkochtend was succesvol afgesloten.
Naast het gewoonlijke bouwen en kinderwerk stond Life Skills ook weer op het programma. Na het programma van gister, waar alleen de meisjes waren, waren de jongens nu ook van de partij. Zelfs met de jongens durfden de meisjes zich nu wederom open te stellen aan de gestelde vragen. De jongens deden ook aandachtig mee. Er was zelfs een jongen bij die bij zijn talenten vond horen dat hij goed kon preken dus hadden wij hem gevraagd of hij met ons wilde bidden. Met wat zenuwen en lachende vrienden om hem heen, begon hij toch het gebed met ons. Helaas heeft hij dit niet af kunnen ronden door toch teveel zenuwen. Een meisje van een jaar of 16 was heel erg dankbaar dat wij dit programma zijn begonnen. Dat vonden wij allen een groot compliment, dan weet je toch waar je het voor doet <3.
Na de lunch vervolgden we het bouwen en vertrok een klein groepje naar een school voor kinderen met een beperking in Lundazi. Bij aankomst werden ze onthaald door de kinderen daar. Dit kwam door een eerder World Servants project waarin de lerarenwoningen daar waren gebouwd. Hierdoor associeerden de kinderen ons met leuke dingen doen. De directeur vertelde ons dat de meeste kinderen doof of non-verbaal zijn, maar er zijn ook een aantal verstandelijk beperkte kinderen. Een docent van de 21 kinderen die daar op school zitten, is zelf ook doof waardoor ze veel ervaring hebben met gebarentaal, zodat iedereen optimaal kan leren. De meeste kinderen die daar onderwijs volgen, wonen er ook. Dus de inwonende docenten zijn 24/7 bezig met het begeleiden van de leerlingen. Helaas is er ook een schaduwkant van beperkte kinderen in Zambia. Veel ouders zien het als een vloek wanneer zij een kind krijgen met een beperking met als gevolg, kinderen die verstopt worden. Dit vonden wij erg ingrijpend. Gelukkig bestaat deze school, zodat ook deze kinderen een kans krijgen :). Nog een kort rondje langs de markt om vervolgens weer precies op tijd terug te zijn voor het avondeten.
Tijdens de avondroutine werden er tanden gepoetst en plasjes gedaan waarbij er toch een aantal verrassingen optraden. Een vleermuis en een gekko hielden ons gezelschap tijdens het plassen. Dit was nog niet eens de grootste schrik want toen iedereen rustig op zijn matrasje lag, dacht Aline toch echt dat de blaffende honden gevaarlijke aanvallende neushoorns waren #schrikken #alvastopsafari. Gelukkig bleek dit niet de werkelijkheid te zijn en konden we vredig onze schoonheidsslaapjes voortzetten. We genieten nog steeds ontzettend van jullie leuke groetjes, dus #gazodoor. Liefs van ons <3.
Belangrijk voor iedereen om te weten is dat het met elke deelnemer goed gaat. Zeer waarschijnlijk ging er een reizigersdiarree rond in de groep, dat is vervelend maar absoluut niets ernstigs. Maakt u zich vooral geen zorgen; het dieptepunt is (vandaag; donderdag 20 juli rond het middaguur) al achter ons.
ZA123 | Winst voor Nederland
Dag 8 - zaterdag 15 juli
Ondanks dat het weekend was, ging de wekker gewoon weer om 6 uur. Er was besloten dat we 's ochtends nog zouden gaan bouwen, ook al is de zaterdag eigenlijk een rustdag qua bouw. Dit was bedoeld om wat werk in te halen van de gemiste bouwdagen wegens de vertragingen op de heenreis. Na het gebruikelijke bakje rijstepap en de goede-morgen-gesprekjes ging de groep uiteen. Van onze groep gingen negen mensen met Moffat op pad om de markt van Lundazi (een “stad” met een vergelijkbaar inwonersaantal als Bennekom) te verkennen. Ondertussen hielpen Emma en Laura met wassen en Aline, Mirjam en Jochem met het koken van de lunch. Door te helpen met de was, kwam het besef opnieuw hoe blij je mag zijn met een wasmachine. De handen waren geschaafd van al het schrobben. Bij het koken werden aardappels geschild, kip geplukt en een gezonde salade bereid met lekker veel mayo. Maar gelukkig ging het grootste gedeelte van de groep daadwerkelijk aan de slag waarvoor we zo vroeg vanonder onze klamboes vandaan waren gekomen, lekker beunen op de bouw.
Het doel, gesteld door onze bouwleider René, waar die ochtend naar gestreefd werd, was het finishen van het metselen van de bakstenen muur. Vol enthousiasme hesen onze werkers zich in hun werkkleding en gingen aan de slag. Halverwege de ochtend leek een tekort aan bakstenen te ontstaan. Vrouwen, met vaak een kind op de rug, uit de nabije dorpen sjouwden vanaf de steenoven steen voor steen de bakstenen naar de bouwplaats. Wij, als typische Nederlanders met een soms net iets te grote voorliefde voor efficiëntie, concludeerden dat dit beter kon. De vrouwen, samen met enkele toeschouwers en lokale timmermannen, vormden samen met ons een trein van zo’n 100 meter van de steenoven tot aan de bouwplaats. De bakstenen werden vervolgens één voor één via de lijn doorgegeven. Af en toe verliet een moeder met een kind de lijn, tijd voor borstvoeding enkele meters verderop. Hier ondervond de lijn echter geen hinder van, want waarom bakstenen doorgeven als je ze ook kunt doorgooien? Gelukkig vielen hierbij geen gewonden, want er wilde nog wel eens een baksteen breken en waar wij schoenen met ijzeren neuzen droegen, hadden de locals hooguit een paar slippers aan.
De groep die naar Lundazi ging, reed met Moffat mee in een soort terreinwagen waar we op twee bankjes achterin tegenover elkaar plaatsnamen. Tijdens de hobbelige rit legde Moffat nog wat dingen uit aan ons. Hij liet ons suikerriet zien, wat gebruikt wordt om op te kauwen en te zuigen voor de lekkere zoete smaak en legde uit waarom Lobi niet aangesloten is op het stroomnet. Dit komt doordat Lobi de units die hier voor nodig zijn niet kan betalen. Eenmaal aangekomen in Lundazi werden eerst nog even de nodige blazen geleegd. De rest van de groep liep ondertussen naar een kleermaker om te kijken naar kleding die hier gemaakt wordt van stukken stof. Met de complete groep liepen we verder naar een winkel die stoffen verkoopt. Onderweg liepen we langs marktkraampjes die vooral bestonden uit gedroogde vis en slippers. Nadat een aantal van ons een stuk stof hadden gehaald, liepen we naar een kleermaker om te zorgen dat deze stukken stof ook daadwerkelijk tot kledingstukken worden gemaakt. Na even over de gezellige markt in Lundazi te hebben gelopen, liepen we nog naar een soort winkelcentrumpje met een supermarkt waar wat lekkers gehaald kon worden. Na dit alles gezien te hebben, reden we weer terug richting Lobi.
Na wederom een uitstekende, met hulp van onze eigen strijders gemaakte lunch startte het middagprogramma. Allereerst stond Football4Water (F4W) op het programma. De vrijdag ervoor was hierover vergaderd en was besloten dat er van 14.00 tot 15.00 een aantal trainingsoefeningen gegeven zouden worden. Deze training zou afgesloten worden met een toernooi tussen drie dorpen uit de gemeenschap Lobi. Voor de zekerheid hadden we afgesproken om de dorpelingen te vertellen dat F4W een halfuurtje eerder zou beginnen zodat ze op tijd zouden komen. Eerder die dag hadden we nog te horen gekregen van enkele Zambianen dat ze zeer accuraat de tijd wisten door naar de stand van de zon te kijken. Er zijn veel dingen die wij kunnen leren van de manier van leven die hier gehanteerd wordt, maar ik denk dat ik voor het overgrote deel van de groep spreek, wanneer ik zeg dat een horloge zeker geen overbodige luxe is. U raadt het al, dat halfuurtje speling was zeker nodig. De eerste spelers van de dorpen kwamen op hun dode gemakje aankakken rond een uurtje of drie, waardoor ons zorgvuldig voorbereide plan weer in de prullenbak kon. Toen we aan Moffat vroegen of er iets fout was gegaan met het doorgeven van de tijd, haalde hij lachend zijn schouders op. Uiteindelijk lieten we de trainingsoefeningen maar achterwege en gaven we een snelle hygiëne voorlichting, waarna het toernooi begon. Inmiddels waren de complete dorpen uitgelopen om te komen kijken en zat de sfeer er goed in. De toeschouwers kwamen niet voor niets, het bleef spannend tot de laatste wedstrijd, die in strafschoppen eindigde. De scheidsrechter van deze wedstrijd, Thijs, moest onder de hoge druk van joelende dorpelingen bepalen of de beslissende strafschop, die ervoor gezorgd had dat de lat van het doel was geschoten, over de lijn was geweest of niet. Thijs was resoluut, geen goal! Ook nadat VAR Laura met de videobeelden eraan te pas was gekomen, bleef onze Makkelie bij zijn standpunt. Ondanks de nodige improvisatie was het Football4Water evenement al met al een succes.
Na even gekeken te hebben bij het voetbaltoernooi, zijn de meiden samen met Moffat en de directeur naar dorpjes in de buurt gegaan. Ze zijn in tweeën gesplitst en konden van alles vragen aan de lokale bewoners doordat Moffat en de directeur vertaalden. We zijn achter verschillende dingen gekomen. Zo vertelden ze zelfvoorzienend te zijn, dat ze in het regenseizoen maar één maaltijd per dag eten en dat er ook mannen zijn die meerdere vrouwen hebben. Daarnaast hebben we met ze gedanst en gezongen. Ook kregen we inzage in hun huizen. Doeken tegen de muur en pannen opgehangen. Verder was er weinig te zien. Ook geen matrassen; ze maken gebruik van rieten matjes. Meerdere keren ‘schrokken’ we van verhalen. Zo was er een vrouw die op haar viertiende was gestopt met school. Dit kwam doordat ze zwanger was en uitgehuwelijkt werd. De community is arm en de familie van de vrouw krijgt een geschenk bij het huwelijk. De mensen hebben niet veel om te doen overdag waardoor ze veel aan seks denken en dit soort situaties vaak voorkomen. Na twee geschenken: een zak pinda’s en aardappels, om de dankbaarheid van onze komst uit te spreken, keerden de meiden weer terug naar het voetbaltoernooi.
’s Avonds was er tijd voor een kampvuur bij de dames van de keuken. Bij dit kampvuur werd er gedanst en gezongen en werden de nodige verhalen uitgewisseld. Al met al was het een drukke maar leuke dag.
Dag 9 - zondag 16 juli
Terwijl de zon langzaam begint op te komen en de haan kraait, kunnen wij ons nog lekker een keer omdraaien met de gedachte dat wij vandaag voor een keer kunnen uitslapen. Desalniettemin weerhield dit sommige vroege vogels er niet van om een rondje te gaan plandelen (plastic opruimen tijdens wandelen). Dit is een idee waar we tijdens de MDT-dag van World Servants kennis mee hebben gemaakt. Zo rond een uur of 8 waren ook de schoonheidsslapers ontwaakt. Toen was het tijd voor het ontbijt. Op het menu stond inmiddels het standaard ritueel namelijk: rijstepap, gebakken ei en brood met een variatie aan beleg; meegenomen uit Nederland. Na dit heerlijke ontbijt is het tijd voor de kerkdienst. Iedereen heeft zijn nette kleding aangetrokken. Vervolgens gingen wij op weg naar het kerkgebouw wat niet meer dan een stenen omheining is. De vloer van het kerkgebouw ligt er nog niet in en er zit ook geen dak op het gebouw. Daarnaast moesten we ook nog alle banken en stoelen naar het kerkgebouw brengen. Toen we dit allemaal hadden gedaan, was het tijd om aan de kerkdienst te beginnen. Tot onze verbazing waren er slechts enkele Zambianen aanwezig, maar dit weerhield ons er niet van om de kerkdienst te beginnen. Met Moffat als voorganger, ons Baal als predikant en het World Servants koor kan dit niet anders dan een succes worden. Na een korte opening van Moffat was het tijd voor het World Servants koor om ten tonele te verschijnen. Daar zongen wij een viertal liederen met als klap op de vuurpijl King of Kings. Vervolgens was het tijd voor de preek van Garbrich over Jezus die de melaatse man genas. Op papier had Garbrich een preek van 2x20 minuten. 20 minuten preken in het Engels en 20 minuten vertalen in het Tumbuka door Moffat. Ondertussen druppelen de Zambianen langzaam binnen. De Zambiaanse sferen blijken ook invloed te hebben op het tijdsbesef van Garbrich want de preek duurde iets langer dan verwacht. Na een uur en een kwartier branden in de zon is het zover: "Amen". Garbrich’s preek is afgelopen, hij neemt plaats in de banken waarna Lennart hem meteen complimenteert: "Goed zo Garbrich, kort maar krachtig." Door jaren ervaring ging Garbrich er wijselijk maar niet op in. Daarna was het tijd voor het Zambiaanse koor, dat meer dan een uur te laat was, om een aantal liederen te zingen. Als afsluiting van de dienst zingen wij nog twee liederen en hierna kunnen wij direct doorlopen naar de lunch (het is inmiddels al 12:30). De lunch was krachtvoer voor onze interlands, want in de middag staan de volgende voetbalwedstrijden op het programma:
- Vrouwen van Lobi school - WS vrouwen
- Mannen van Lobi school – WS mannen
Analyse vrouwenwedstrijd
Voordat de wedstrijd plaats kon vinden, moesten eerst de beide volksliederen gezongen worden. De twee ploegen stelden zich op, waarna het eerste fluitsignaal volgde. De eerste helft was voor sommigen nogal onwennig, vooral de familie van Doorn had moeite om de bal niet in de handen te pakken. Ook kwam Marijke met overtuiging op de bal afgestormd, waarna een ongelofelijke misspeer volgde waardoor ze plat op de grasmat kwam te liggen (eigenlijk een zandbak met hier en daar een plukje gras). De coach Thijs ziet dit allemaal met lede ogen aan. Hij had de handen vol aan het coachen van zijn team en werd ondersteund door zijn assistent Niek. Aan de outfit van de coach kan het zeker niet hebben gelegen. Hij stond namelijk in een strakke witte blouse met das omgeslagen over de schouder door de inspanning en een hele snelle coup (Philip Cocu 2.0). Langzaam kwamen de dames er beter in en volgden de eerste kansen voor o.a. het Emma duo, Laura en Doran, helaas geen goal tot gevolg. Toen volgde het rustsignaal en was er even ruimte voor de coach om zijn team de nodige instructies mee te geven om de linies van de tegenstanders nog beter te kunnen bestrijden. Dit met succes voor de WS vrouwen, want in de tweede helft was het dan toch echt zo ver: het eerste doelpunt. Emma B stoomde op over de as van het veld en gaf een fantastische steekbal op Doran die rustig onder de druk bleef en de bal in de hoek legde. De dames speelden de wedstijd daarna professioneel uit, eindstand 0-1.
Analyse mannenwedstrijd
De mannenwedstrijd volgde in de zinderende sfeer die er al was na de vrouwenwedstrijd. De mannen liepen onder leiding van aanvoerder Garbrich warm en daarna verzocht de scheidsrechter ons om klaar te gaan staan voor de aftrap. Het fluitsignaal klinkt en de wedstrijd is los. Al snel verliezen wij de bal en kunnen de Zambianen ten aanval trekken. Dit is echter geen probleem voor onze verdediging bestaande uit Corné, David, Jurre en Jochem die de bal makkelijk terug naar voren werken. De eerste helft is met name een strijd op het middenveld met her en der wat kansen. De Zambianen kregen eerst een aantal corners, maar door ons voordeel in lengte winnen wij elk kopduel. Daarna volgt er een enorme kans voor onze superspits Garbrich die na een diepe bal van Ties vrij op de goal afrent, hij wordt daarbij wel op de hielen gezeten door een van de snelle Zambianen. Een enorme kans, maar helaas kon Garbrich de druk niet aan en schoot hij de bal recht op keeper Bensik (directeur van de school in Lobi). Verder gebeurt er weinig de eerste helft. De spelers gaan de rust in met de brilstand op het bord, 0-0. Wat volgde is een uitgebreide teambespreking en twee wissels: Lennart voor Ties en David voor Jesse. De tweede helft begint niet zo sterk nadat Rene wordt gepasseerd door een Zambiaan op snelheid, maar gelukkig weet hij dit ook weer goed recht te zetten. Het spel ging heen en weer, maar er volgden niet echt veel kansen. Dit vraagt om maatregelen. Enkele wissels worden doorgevoerd en keeper Mees gaat spelen als linksback en Tim vervangt zijn plek op goal. De wissels lijken effect te hebben en al snel kregen we een grote kans. Jasper speelde de bal na een duel om de bal richting Lennart en die nam hem achter het standbeen aan en haalde uit, de bal stuiterde richting de hoek. Bensik houdt de bal tegen, maar door deze vervelende stuit laat hij de bal los. Een zeer grote fout, zo blijkt. Vanuit de achterlinie is David namelijk opgestoomd en die neemt de bal in een keer op de volley. De bal vliegt keihard in de onderhoek en iedereen komt het veld op gestormd om de goal te vieren. Wat volgt is een publiekswissel waarna er nog ongeveer 5 minuten speeltijd over blijven. Deze minuten bleken wel Zambiaanse minuten. Wat volgde was een beetje chaotisch voetbal van onze kant waarbij het wegwerken van de bal soms voor problemen zorgde. Maar uiteindelijk weten we de nul te houden en winnen ook de heren van World Servants hun wedstrijd met 0-1.
Vervolg
Na de beide interlands gaan we terug naar de school waar we ons opfrissen in de douches. De douches bestaan uit rieten cabines waar we ons met een klein bakje in een emmer water kunnen schoonmaken. Daarna wordt er nog door enkelen een wasje gedaan in een emmer en dan is het alweer tijd voor het avondeten. Voor het avondeten beginnen we buiten de eettent met een kringgebed waarbij iedereen dingen uitspreekt waar hij/zij dankbaar voor is. Daarna schuiven we wederom aan voor een lekker diner. ’s Avonds worden er nog wat spelletjes gespeeld, sterren gekeken en de nodige verhalen opgeschreven. Langzaam aan zocht iedereen zijn slaapplek op want morgen staat er weer een zware dag bouwen op het programma.
Bedankt!
We willen graag iedereen bedanken voor de mega lieve groetjes die zijn achtergelaten. We waren overweldigd van alle reacties die binnen zijn gekomen en hadden een halfuur nodig om alles door te lezen. Fantastisch! Het doet onze mededeelnemers goed dat ze af en toe iets van het thuisfront horen. Stiekem is iedereen ook wel nieuwsgierig naar hoe het er in Nederland aan toe gaat. Benieuwd naar welke reacties er tot nu toe allemaal al zijn binnengekomen? Lees ze hier.
ZA123 | "This is one of the quickest builds I've ever seen"
Dag 6 - donderdag 13 juli
Eindelijk worden we wakker in Lobi. Het heeft even geduurd, maar dan heb je ook wat. Volgens Garbrich, hier ook wel bekend als ‘Gabriel’, viel het onder uitslapen dat we om 7:00 wakker werden gemaakt. De meesten hadden behoorlijk goed geslapen, met uitzondering van een aantal zieken en mensen die de klamboe hadden verward met onbekende diersoorten.
Het was de dag van de openingsceremonie. Dit betekende dat we rustig aan konden doen met het ontbijt. De kinderen stonden al vóór 7:00 uur op het terrein voor de school, ondanks dat ze vaak behoorlijke afstanden moeten lopen, tot wel 5 kilometer. De kinderen in Nederland zouden je uitlachen. Het ontbijt viel ons alles mee. Er was brood, er waren eitjes en de rijstepap waar we al op waren voorbereid, stond ook op het menu. Deze was boven onze verwachtingen zeker goed te eten (met wat suiker). Behoorlijke hoeveelheden waren het dus ook. Om in Lotte haar woorden te spreken: “nou ja, dan maar geen roze sultana’s”.
Om 10:00 uur Afrikaanse tijd begon de openingsceremonie: eigenlijk 11 uur dus. Eerst werden er door Moffat een paar spelletjes met de kinderen gespeeld en werden er door verschillende groepen liedjes gezongen. Bij de openingsceremonie waren behoorlijk veel belangrijke mensen aanwezig die naast onze staf een ereplekje kregen. O.a. de PTA commissie (parents and teachers association), de hoofdleraar en de minister van onderwijs van de regio waren van de partij. Tijdens de ceremonie waren vooral wij voor de kinderen erg interessant. Het haar van Mariëlle en Lotte viel erg in de smaak, maar ook onze witte huid was erg bijzonder. Ook waren de zenuwen bij de kinderen wel weg, want ze wilden zo dicht mogelijk bij ons zitten. Na heel wat speeches, dansjes waar de heupen van de vrouwelijke World Servants deelnemers op de proef werden gesteld, koortjes, rugklachten en nog meer speeches verder kwam de ceremonie eindelijk tot een eind, gelukkig voor ons en de kinderen die allang geen aandacht meer hadden. De ceremonie was voor Lobi zelf wel ontzettend belangrijk om hun dankbaarheid naar ons uit te kunnen spreken, wat ook meerdere malen door hen is benoemd.
Vervelend voor ons, maar het was nog steeds geen tijd voor lunch. Eerst moest bouwleider René samen met de lokale bouwleider de eerste steen leggen. Hand in hand met de lokale bevolking, zwarte en witte huidskleuren naast elkaar, werd er gebeden en hierbij was de bouw officieel begonnen.
Na de enigszins lange en uitgebreide lunch was het eindelijk tijd om te gaan doen waar we hiervoor gekomen zijn: onze roze overalls showen. Dit niet voor de noodzakelijke veiligheidsinstructies van René. Na een half uur bouwen begon de dorpsgekkie te schreeuwen in de lokale taal. Vervolgens werd hij van het terrein verwijderd. Hij was het ergens niet mee eens: dit kon zowel over onze bouwkunsten gaan als de mensen die niet meehielpen uit Lobi. Als hij zei dat we maar wat deden en er geen verstand van hadden kan ik hem moeilijk ongelijk geven.
De rest van de bouwdag verliep behoorlijk soepel. Iedereen deed lekker mee met cement maken, stenen sjouwen en metselen. Met als metselaars duo van de dag: Thompson en Mariëlle, dit belooft nog veel goeds voor de rest van het project. Om 17:00 zat onze bouwdag erop, een uurtje langer dan normaal. Er was namelijk veel werk in te halen door de vertraging die we hadden opgelopen.
Door sommigen werd er op deze eerste dag gelijk gebruik gemaakt van ‘de geïmproviseerde douches’, zoals het hoofd van de school (Bensic) ze noemde: een enigszins claustrofobisch hokje van stro. Anderen kozen nog voor de veilige optie van natte doekjes.
Tijd voor avondeten. De droge kip was ingeruild voor ontzettend malse stukjes stoofvlees. Je zou bijna zeggen dat we het eten uit Nederland niet missen. Nadat we dit eten heerlijk opgepeuzeld hadden, was het tijd voor Moffat en het hoofd van de school om iets over de geschiedenis van de school te vertellen. Dit was erg interessant, tot het verhaal weer uitliep door een heleboel goed gestelde vragen. We love you, Roel.
Deze eerste echte dag in Lobi werd afgesloten met een prachtige sterrenhemel waar we gelukkig nog heel wat avonden van kunnen genieten. Tot morgen😊
Dag 7 - vrijdag 14 juli
Wederom een vroege morgen. Gister konden we uitslapen tot 7 uur, maar vandaag moesten we echt wel om 6 uur het bed uit. Het is onze eerste volledige bouwdag. Alhoewel, niet voor iedereen. De eerste kinderdag begon en Garbrich, Gerjen en Roel hadden drie speciale bezoeken. We startten met rijstepap, die opnieuw goed in de smaak viel. Na het verassend lekkere ontbijt, werd een start gemaakt aan het werk. Garbrich, Gerjen en Roel waren ondertussen samen met Moffat, het schoolhoofd en twee leden van de PTA (schoolbestuur) richting een aantal bijzondere personen; hierover later meer. Jasper, Roos, Mees, Jesse en Laura waren als eerste aan de beurt voor het kinderwerk. We hadden op dat moment geen idee hoeveel kinderen er zouden komen en hoe de dag zou verlopen.
Tijdens de voorbereidingen voor het kinderwerk, waren alle andere World Servants al druk aan het bouwen. Opnieuw gingen we metselen, 'daka' met genoeg 'maji' maken (cement met water) en stenen verplaatsen. We begonnen aardig fanatiek, maar beseften al snel dat wij het bouwen helemaal niet gewend zijn. Het is namelijk best zwaar en warm. De samenwerking met de lokale bevolking gaat super. Wij genieten enorm van de manier waarop we met ze communiceren. Op de bouwplaats hoor je constant ‘more daka’ en er wordt veel gelachen.
Het thema van het kinderwerk van vandaag was de Barmhartige Samaritaan. Er waren zo’n 100 kinderen samen met de juffen. We begonnen met het liedje ‘Read your Bible, pray everyday’, natuurlijk met bewegingen. Heerlijk hoe snel ze dit oppakken en enthousiast meedoen. Hierna mocht het programma echt beginnen. De Barmhartige Samaritaan werd met passie uitgespeeld voor de kinderen. Roos als verteller waarbij de juf steeds vertaalde voor de kinderen. Hierna was het tijd om armbandjes te maken. Hiervoor hadden we wol en kralen. Het was de bedoeling dat kinderen samen gingen werken en op die manier elkaar konden helpen. Dit ging beter dan we ooit hadden kunnen bedenken. De meeste kinderen wisten hoe ze moesten vlechten en degenen die dit niet wisten, werden geholpen. We hadden kraaltjes voor de armbandjes en na een half uur tot uur hadden alle kinderen een armbandje. Zo ook de juffen die heel trots waren. Genieten. Na de armbandjes gingen we beginnen met sport en spel. We zongen wat liedjes en speelden slingertikkertje. Aan het begin begrepen ze niet helemaal hoe het werkte en wilden de kinderen graag je hand vastpakken. Al gauw werd het duidelijk en renden ze juist van je weg. Top chaos dus. Het handige was ook dat de kids naamplaatjes op hun shirt hadden waardoor we een goede ingang hadden. Geslaagde ochtend dus.
Garbrich, Gerjen en Roel vertrokken ’s ochtends naar de Chief van het “Kingdom” waar Lobi onder valt. We hadden alle drie toch wel een beetje spanning omdat dit een heel belangrijk persoon is in de traditie van de omgeving. Zijn chiefdom bestaat al sinds 1897; in de tijd van de Engelse kolonisatie. We kwamen aan bij zijn huis dat volgens Oost-Zambiaanse standaarden relatief luxe is. De Chief heeft immers een eigen omheining, auto en waterput. We moesten wachten (de Chief was net uit bed) buiten de houten slagboom op een medewerker die ons begeleidde naar de veranda van het huis. Op de veranda moesten we op een rieten mat plaatsnemen en zitten met benen gestrekt. De Chief nam plaats op zijn “troon”; een plastic stoeltje. Eerst sprak iemand een soort dankwoord uit terwijl wij al klappend luisterden. Moffat vertaalde het vervolgens in het Engels. Na bewondering uit te spreken over onze hulp zei de Chief verder dat hij meer hulp nodig had. Pas sinds 2017 was er een middelbare school gevestigd en hij noemde verder dat er nagenoeg geen infrastructuur aanwezig was. Na het officiële gesprek liet hij ons binnen in zijn huis, iets wat een heel grote eer schijnt te zijn. In zijn woonkamer stonden drie banken en een beeldbuistelevisie. Ondanks dat hij grote rijkdom had in de stad (Lusaka) waar hij oorspronkelijk woonde, had hij Gods missie aanvaard om zijn Chiefdom vooruit te helpen. Hij vroeg Garbrich, als dominee, om voor hen te bidden. Hierna gaf hij aan dat hij vrijdag de 21e wil komen kijken in het dorp. De inwoners vinden dat een grote eer maar vinden het tegelijk zeer spannend omdat de Chief bijvoorbeeld boetes kan opleggen.
Moffat bracht ons daarna naar CCAP (onze partner in Zambia) waar we door zijn baas, Collins, aan het districthoofd werden voorgesteld. Deze vrouw is direct door de president aangesteld en heeft dus een officiële rol. Ook zij heette ons zeer welkom en was dankbaar dat we haar district van 150.000 mensen vooruit willen helpen. Het was bijzonder om een persoon zo hoog in de beleidsketen te spreken. Wederom heel opvallend was haar vraag om ook te bidden voor haar inwoners. Ze beloofde nog eens langs te komen in de tijd dat we hier zijn.
Klaar waren we nog niet, we vertrokken naar de lokale onderwijssecretaris die samen met zijn team verantwoordelijk is voor het onderwijs, inspectie en de gebouwen. Dit was dus ook de baas van het schoolhoofd en de leraren die in Lobi onderwijzen. Wederom spraken zij uit dat we hier welkom zijn en dat ze dankbaar zijn voor onze inzet in onze zomerperiode.
Eenmaal terug zijn we met zijn allen gaan lunchen. Marijke kwam met een bizar verhaal. De community van de school is zo dankbaar dat wij hier zijn, dat we een levende kip hadden gekregen. Het idee hierachter is dat levende dieren het mooiste geschenk zijn om te geven om deze vervolgens te slachten. Marijke, onze cultuurleidster, kreeg daarom de eer om dit te doen. Zoals veel mensen waarschijnlijk wel weten, loopt een kip na zijn dood nog door. Jesse en Mirjam hielden daarom de kip vast om hem te plukken.
Ondertussen waren de strijders op de bouw druk bezig en schoten al erg op. Er was duidelijk vordering te zien en Moffat bracht het zelfs op: “this is one of the quickest builds I’ve ever seen”.
Roel wilde hier gaan schrijven dat we een koude douchen hadden genomen, maar ik, Laura, gaf aan dat ik een heerlijke warme douche heb genomen. De dames van het koken willen namelijk met alle liefde water voor je opwarmen. Hier baalde hij van ;). Het douchen hier is de meest adembenemende douche die je kunt bedenken. Met een heerlijke zonsondergang en een open veld als zicht met riet om je heen. De bevolking heeft namelijk mooie rieten ‘cabines’ voor ons gemaakt. Voor het douchen maken we gebruik van een emmertje water en bakje om over ons heen te gooien. Bij het avondeten kwamen de vrouwen die voor ons koken naar ons toe met ‘Malijke, Malijke’ om haar attentie te vragen voor een extra pan. De kip is namelijk voor ons bereid en we kunnen jullie vertellen, dit was een bijzondere ervaring, maar wel erg lekker. Gaaf om terug te krijgen van de community dat ze dankbaar zijn voor onze aanwezigheid. Na het eten hadden we een vrije avond. Tijd voor een spelletje, schrijven, sterren kijken of lekker op tijd het bed in.
Belangrijke side note: Na het avondeten lezen we gezamenlijk de groetjes voor die zijn geplaatst sinds de vorige avond. We vinden het super leuk, fijn en lief dat er zoveel leuke groetjes binnenkomen. Aarzel dus niet om ook een groetje in te sturen. Ook al kunnen we niet reageren, elke avond wacht iedereen met smacht op een berichtje. We genieten van alles wat al binnen is gekomen. Leuk om ook te horen dat de ouders een leuke vakantie hebben ;) We kregen trouwens ook het compliment dat we leuke berichtjes schrijven. Dit doen we met zijn allen. Iedere dag worden twee mensen aangewezen om het stukje van de dag te schrijven.
ZA123 | "Goodmorning, this is your wake-up call"
Dag 3 - maandag 10 juli
Na een nacht in het hotel in Kigali werden wij om 5:00 wakker gebeld door het vriendelijke hotelpersoneel. Veel mensen namen op met een wat chagrijnige “goeiemoguh” maar het werd al snel duidelijk dat het deze keer geen prankcall van de mededeelnemers was, maar een aardige “Goodmorning, this is your wake-up call”. We zijn snel gaan ontbijten, maar nog geen 3 happen later waren de busjes die ons naar het vliegveld zouden brengen er al. We verdeelden ons over 3 bussen en onderweg naar het vliegtuig had 1 daarvan de pech dat ze door strenge douane moesten. Ze zijn zelfs gecontroleerd met drugshonden.
Een tijdje later was niet iedereen even wakker, want er werd een opmerking gemaakt: “Mijn tas zit echt BOMvol”, niet zo handig bij de security. Maar we zijn er gelukkig doorheen gekomen. Om 9:15 konden we dan echt gaan boarden. We reden met een busje langs wat vliegtuigen die er aardig twijfelachtig uitzagen, maar gelukkig stopten we bij een meer acceptabele soort. De vlucht van 2 uur was af en toe wat turbulent maar hierna waren we dan ook echt aangekomen in Lusaka, Zambia. We werden hartelijk ontvangen door Eddy en Marijke die hier al een dag eerder waren aangekomen, en door Moffat en zijn nieuwe rechterhand Austin. We moesten wel even wachten op hun aankomst maar wat wij altijd zeggen: “Wij hebben de klok, zij hebben de tijd.”
Daar gingen we dan, eindelijk met de complete groep in een echte Zambiaanse bus. Dit was er een met een verroeste aanhanger, piepende bagagerekken, gebroken spiegels en een koppeling die het af en toe moeilijk had. Moffat zorgde er gelukkig voor dat we veilig aankwamen bij de accommodatie. Hier verdeelden we de kamers en maakten we ons klaar voor een rondje Lusaka. Door een flinke file duurde dit rondje wat lang, maar het mocht de pret niet drukken want onderweg keken we onze ogen uit naar de grote verschillen in dit land. Zo zagen we het verschil tussen arm en rijk erg goed en zelfs de rijken in deze stad zijn voor onze standaarden nog best arm. Verder lopen mensen midden op straat tussen alle auto’s door, vooral fruit te verkopen. Ook werd vlees midden op straat open en bloot verkocht en heeft iedereen zijn eigen bedrijfje. Een echte culture shock.
Nadat we onze reisleider Moffat hadden overgehaald een rondje te gaan lopen door de hoofdstad hebben we heel wat meegemaakt. We voelden ons net beroemdheden met de manier waarop de inwoners ons nakeken en toeriepen. Sommigen dachten zelfs dat we het voetbalelftal van Manchester waren. 3 Bijna huwelijksaanzoeken bij de dames en vele malen “Hey, how you doin’?” later zijn we weer teruggekeerd naar de accommodatie, waar we weer heerlijk hebben gegeten. Echt veel smaak in het Afrikaanse eten😉. Toen zijn we weer op tijd naar bed gegaan want de wekker stond alweer om 3:30 voor de volgende dag, de lange busreis.
We hopen dat het met alle thuisfronten ook goed gaat! We missen jullie al wel een beetje maar hebben het verder heel erg naar ons zin.
Dag 4 - dinsdag 11 juli
Het is half 4 's ochtends als er wordt geklopt op de deur. We moesten eruit dus iedereen pakte met frisse tegenzin de tas in en verplaatste zich naar de bus. Het plan is om om 4 uur te gaan rijden, maar zoals de Afrikaanse cultuur dat ons heeft geleerd werd het een uurtje later.
Na een aantal uur rijden zagen we een mooie zon opkomen. De eerste twee uur verliepen voorspoedig, totdat de rust werd verstoord door hevig geschreeuw: “Stop! Stop the bus, we lost something!”. Tot onze verbazing zagen we het achterwiel van de aanhanger ons aan de linker kant verlaten, we waren gestrand langs de weg rond Rufunsa. De locals kwamen aangesneld vanuit hun huisjes en waren direct bereid ons te helpen. De oorzaak van dit verlies was het losraken van alle 5 de bouten door de ruige Zambiaanse wegen. Austin ging al liftend opweg naar een dorpje om nieuwe moertjes te halen. In de tussentijd werd de tijd gedood door een potje voetbal. Na het voetballen raakten we met de Zambiaanse bevolking aan de praat en vertelde ‘Peta’ dat hij muziek maakte onder de naam ‘Smooth J R A’. Link naar zijn pagina volgt zodra we terug in Nederland zijn. We luisteren naar zijn muziek tot er opeens een vrachtwagen naast ons tot stilstand kwam waar Austin uit sprong. Hij heeft twee moertjes gevonden, de rest hebben we met de andere locals weten te vergaren en uiteindelijk gingen we weer op pad met 10 goed vastgedraaide moertjes. Toch?
De rest van de rit stopten we op het gevoel van Moffat wanneer hij vond dat de moertjes weer aangedraaid mochten worden. Na een uurtje of 2 rijden kwamen we in een dorpje in de buurt van ‘Luangwa Bridge’ om even de benen te strekken en Moffat ging op avontuur voor een nieuwe band. De rechter band was namelijk lek. Hier ervaarden we de Zambiaanse straatcultuur. Mensen verkochten spullen langs de weg, waar anderen om 12 uur 's middags al dronken een dansje durfden te wagen.
We vertrokken weer en rond een uur of 4 zette Moffat wederom de bus langs de weg om van een lokale lekkernij te genieten. De desbetreffende snack was een Zambiaans sate'tje van 5 heerlijk, knapperig, gebakken muizen. We keken Heleen direct met een schuin oog aan of dit wel zo’n goed idee was. Ze gaf gelukkig aan van niet, maar dat weerhield Austin er niet van om het kopje eraf te draaien en deze snack te verorberen
Na vele noodzakelijke pitstops voor ofwel aandraaien van moeren of de nodige plaspauzes in de Zambiaanse natuur, werd het tijd te gaan tanken. Dit bleek niet zo gemakkelijk als gedacht. De eerste en tweede versnelling begaven het en de bus had simpelweg te weinig vermogen om in de 3e versnelling weg te kunnen rijden. Na een uurtje proberen en overleggen kwam hoofdleider Garbrich met de beruchte versnelde pas en het voorstel een hapje te gaan eten bij de Hungry Lion, een fastfoodketen die op zo’n 500 meter van ons af was. Na het eten keerden we terug bij de bus met de hoop op goed nieuws. Dit bleek echter niet het geval. De bus rijdt niet meer en dus ging Moffat gauw in de weer om een alternatief te regelen. In de tussentijd wachtten we af in de bus en door middel van slapen, spelletjes spelen en liedjes zingen gingen die twee uur al snel voorbij.
Rond een uur of 11 zagen we 2 auto’s naderen. Moffat had twee mensen bereid gevonden ons te vervoeren naar het hotel en in aparte groepjes gingen we onderweg. Rond half 1 was iedereen op locatie aangekomen en werden de kamers verdeeld. Er waren alleen niet genoeg bedden, dus voor sommigen was het alternatief in de vorm van een bank of de vloer. Na zo’n lange dag maakte dit echter weinig verschil. Slapen gingen we toch wel.
Hopelijk kunnen we morgen dan eindelijk aankomen in Lobi. Op goed geluk en met opgeheven hoofd zien we uit naar het einde van onze reis.
Dag 5 - woensdag 12 juli
Vandaag mochten we eindelijk wat langer uitslapen, de wekker ging namelijk pas om 7 uur. Door een luide bonk op de deur was bijna iedereen gelijk ontwaakt. Op een paar doornroosjes na, de laatste jongens kwamen namelijk pas aan het eind van het ontbijt binnen wandelen. Op dit moment was het nog niet zeker of wij een bus hadden waarmee we naar Lobi konden. Gelukkig kwam het verlossende belletje van Moffat al snel, die het toch maar weer geregeld had. Er werd verteld dat de bus er bijna zou zijn, maar zoals dat in Zambia gaat, duurde dat nog wel even. De tijd werd gedood met een potje voetbal, tot de bus arriveerde. De tassen werden in de bus geplaatst, al bungelend boven ons hoofd. Zo kon het laatste deel van de reis toch echt van start. Heel comfortabel was het niet, maar ‘het zou niet zo lang zijn’ volgens de leiding. De busreis was aardig avontuurlijk, de grond kon bijna aangeraakt worden vanuit de raampjes. In de bus is er uiteraard weer veel gezongen, en het volkslied van Zambia kregen we aangeleerd om bij de openingsceremonie voor te dragen.
We zijn, ondanks de wilde rit en iets later dan ons verteld was, veilig en wel aangekomen in de stad naast Lobi, genaamd Lundasi. Hier hebben we geluncht bij het moederbedrijf van Moffat. We zouden overgeplaatst worden naar een ander vervoermiddel, maar aangezien dit nog even duurde werden we snel opgemerkt door de locals. Ze waren eerst wat terughoudend, maar voetballen blijkt echt een connectiemiddel, want al snel trapten ze ook een balletje mee. Ook de dames wisten de kinderen al snel aan het dansen te krijgen met een box en een aanstekelijk dansje.
Het vervoersmiddel was inmiddels gearriveerd, maar het bleek iets anders dan gedacht. Alleen de tassen werden namelijk ingeladen in een truck. We waren met smart aan het wachten op het vervoermiddel voor ons, maar dit bleek niet te komen. We moesten namelijk naast de tassen in de open achterbak van de truck. Riemen waren niet nodig, we zaten dicht tegen elkaar aan gedrukt. Bobbelend en stuiterend ging het laatste uur van de reis in. Met veel zingen kwamen we de tijd wel door, ze hoorden ons van verre aankomen. Dit heeft wel een paar stemmen en houten billen gekost, maar het dorp was in zicht. Er kwam een jongetje op de bagage gesprongen. Hoe? Dat wist niemand. Zo wisten we wel dat we er nu echt bijna waren. Deze 5 daagse reis kwam toch echt tot een einde.
De truck kwam aan en de hele reis viel van onze schouders af. We zagen meer mensen dan we ooit hadden gedacht. Lachend en zwaaiend stonden ze te wachten, toen wij onze truck verlieten. Gelijk na het uitstappen zongen ze ons een lied toe. Een emotioneel moment voor velen, met een prachtige Afrikaanse zonsondergang op de achtergrond. Het was echt een ‘textbook example’ van een Afrikaans dorpje. De tassen werden de slaapzalen in gedragen, en de bedden werden klaargemaakt. We kregen een rondleiding, dit betrof vooral de wc’s, douches en slaapzalen. Het viel ons allemaal zeker niet tegen. We konden zien dat ze hun best hadden gedaan. De wc’s waren toch even schrikken, het gat was kleiner dan verwacht. Het rook ook niet naar roosjes, maar zoals Jesse mooi verwoordde ‘het ruikt hier naar poep, maar het ruikt niet vies of zo’.
Ons welkom was erg hartelijk en warm, net zoals de heerlijke maaltijd die ze klaargemaakt hadden. Na de eerste maaltijd in ons nieuwe thuis was het tijd voor de afwas. We werden aardig uitgelachen om onze manier van afwassen, of eigenlijk vooral Thijs’ manier van afdrogen. Nu moesten we er echt aan geloven, de eerste plasjes werden gelost en het viel ons gelukkig alles mee. Wel was het weer genoeg geweest voor vandaag, morgen weer een volle dag. Iedereen zocht zijn bedje weer op, met dikke slaapzakken en niet te vergeten, de klamboes.
ZA123 | Panne panne panne
Nadat de groep eerder vandaag problemen had met een wiel van de bus, begaf vanavond de versnellingsbak het. Omdat er niet meteen een vervangende bus beschikbaar is en we niet in het donker willen reizen, overnacht de groep vannacht in de stad Chipata. Als morgen een vervangende bus beschikbaar is, leggen ze het laatste deel van de reis naar Lobi af. Ondanks dat de groep al lang onderweg is, is de sfeer uitstekend. De groep voelt zich veilig en iedereen is gezond en goed gemutst. Hopelijk bereiken de Bennekomse reizigers morgen eindelijk de voorlopige eindbestemming: Lobi.
De fundering is klaar
De fundering is helemaal klaar, zoals je ziet zijn de hoeken ook al opgemetseld, dit helpt het metselen straks als jullie er zijn. Ook is Moffat met de gemeenschap in gesprek gegaan om de openingsceremonie en een deel van het culturele programma voor te bereiden. Komende week worden nog de douches en keuken gemaakt en dan is alles klaar voor jullie komst. In Lobi kijken ze er enorm naar uit!
Voorbereidingen in volle gang
De gemeenschap heeft al hard gewerkt en de fundering is al uitgegraven, ook zijn de stenen al ter plaatse om de fundering te maken. Zoals je ziet zijn er flink wat zakken cement nodig voor de bouw van deze school.
De gemeenschap van Lobi is er helemaal klaar voor!
Het was een drukte van belang vandaag in Lobi. Alle leraren waren er, de hoofden van de verschillende dorpjes, de 'head-boy' en 'head-girl' van de school, zeker 25 andere betrokkenen en zelfs een vertegenwoordiger van de de 'chief' die het daar voor het zeggen heeft. En iedereen was enthousiast om aan de slag te gaan met de vrijwilligers uit Nederland. We hebben benadrukt dat we komen om ze te helpen, het blijft hun gemeenschap waarbij zij verantwoordelijk zijn voor de verdere ontwikkeling. Iedereen is het daarmee eens. En de wil is groot om er iets van te maken, want ze dromen al van extra lerarenwoningen en nog 2 klaslokalen.
Goed nieuws!! Wijnactie: Witte wijn is weer leverbaar!!
Het heeft even geduurd! De Wijnactie bestond een maandje alleen uit rode wijn! Maar sinds vandaag is ook weer witte wijn leverbaar. Zelfde prijs; zelfde voorwaarde; zelfde smaak: Chardonnay & Chenin Blanc. Bestellen kan via www.geef.ws/fairwine
Ride2Change
Donderdagavond 15 september was het zover. Om 10 uur 's avonds vertrokken 12 strijders vanuit Doesburg op de fiets met als eindbestemming het World Servants Festival in Heino. Een tocht van 250 Km! Vooraf werd er nog wel eens makkelijk over gedacht, maar tijdens het fietsen werd er wel anders gepiept. De eerste 33 Km van de tocht bracht ons van Doesburg naar Zutphen (00:05), waar we warm werden verwelkomd met koffie, thee en genoeg eten om het energieniveau weer op peil te krijgen. Na een half uur uitrusten werd er verder gefietst met als volgende stop Daarle. Tijdens deze stint werd er een extra stop gemaakt in Bathmen (50 Km) om afscheid te nemen van onze Superhelden Garbrich en Eddy die de volgende ochtend gewoon weer om 9 uur aan de bak moesten. Voordat we Daarle bereikten fietsten we nog door het mooie Nationale Park Sallandse Heuvelrug. Helaas konden wij er wegens het gebrek aan zonlicht niet veel van mee krijgen. Hier kwamen wij ook de Holterberg tegemoet. Een zware klim waar geen einde aan leek te komen. Op de top van de berg stond de volgbus op ons te wachten die ons de hele rit in de gaten hield en ons bevoorraadde van de nodige suikers en vitamines. Hier kregen wij te horen dat we nog slechts een half uur hoefden te fietsen. In goede hoop reden we 'het laatste stukje' dat uiteindelijk nog ruim anderhalf uur bleek te zijn. Met 100 Km in de benen kwamen wij aan bij de volgende stop in Daarle (3:35) waar wij heerlijk hebben kunnen uitrusten met een ruim assortiment aan eten en drinken. Met een warme hottub en ontbijt in het vooruitzicht reden wij na een half uur verder richting Hoogeveen, een wat korter stuk van 35 km waar Niek helaas moest afstappen wegens een blessure. De rest van deze rit verliep voorspoedig en we werden in Hoogeveen (7:20) heerlijk in watten gelegd met ontbijt, bad en een bed voor een powernap. Hier waren veel fietsers wel aan toe dus we hebben hier ruim anderhalf uur uitgerust. Iedereen zat weer vol energie voor het volgende "stukkie" fietsen, maar dit bleek toch nog een helse tocht te zijn. De bewoonde wereld uit en de weilanden van Friesland in met lange rechte wegen waar geen eind aan kwam. De wind werkte flink in ons nadeel en de sfeer werd steeds grimmiger. Lennart kreeg als navigator nog wat boze blikken naar zich toe geworpen toen hij per ongeluk een afslag miste en de groep 100 meter om heeft laten fietsen (verder navigeerde hij perfect). Dit was zonder twijfel het zwaarste deel van de hele tocht, maar 50 Km nadat we uit Hoogeveen vertrokken waren kwamen we eindelijk aan in Wolvega. Hier was goed te merken dat bij iedereen de energie er een beetje uit was. En dat terwijl we nog 70 Km voor de boeg hadden. Met aardig wat tegenzin reden we na een half uur verder richting het eindpunt in Heino. Gelukkig hadden we dit stuk de wind voornamelijk in de rug dus verliep het vrij soepel. Uiteindelijk nog wel 5 Km extra afgelegd wegens een wegafsluiting, maar iets over 7 waren we dan eindelijk aangekomen op het World Servants Festival waar we onze medaille in ontvangst mochten nemen. We kregen hier nog heerlijk te eten en zijn na een goede nachtrust weer terug naar Bennekom gegaan. Wij willen iedereen die ons geholpen heeft tijdens het fietsen bedanken. Alle tussenstops waren uitmuntend geregeld en de volgbus heeft ons er goed doorheen gesleept. Ook willen we natuurlijk onze sponsoren bedanken. Door jullie is er ongeveer €2000 ingezameld voor onze reis naar Zambia volgend jaar.
Startzondag
Zondag 11 september was het zover. Het actiejaar voor World Servants Bennekom ging officieel van start. Een klein groepje begon 's ochtends al met het uitdelen van taarten aan het einde van de ochtenddienst in de Brinkstraatkerk. De rest van de groep was ondertussen verzameld bij de viering bij Hoekelum, daar was het gezellig druk en waren de World Servants duidelijk te herkennen aan de rode shirts. Ook aan het einde van deze viering konden de meeste mensen een stuk taart krijgen, het ene stuk iets groter dan de andere maar dat was geen enkel probleem. Wat een enthousiasme en steunbetuigingen hebben we die ochtend al ontvangen! Ontzettend! Ook aan het middag/avondprogramma (voor de jeugd) hielpen de World Servants mee. Van de speurtocht door het dorp voor de allerkleinsten tot de wipe-out voor de oudere kinderen. De bardienst werd uitbesteed aan de jongeren van World Servants en ook bij het barbecueën stonden onze jongeren klaar om te helpen. We hebben goede gesprekken kunnen voeren en daarnaast onszelf kunnen profileren. Een heel aantal mensen hebben hun steun toegezegd en daar zijn wij ontzettend blij mee, daarvoor bedankt! We gaan nu snel beginnen met de organisatie van onze volgende acties. Zet daarvoor in ieder geval 8 oktober in uw agenda, dan gaan wij auto's wassen. Voor meer informatie over (komende) acties kunt u regelmatig op deze website terugkomen, kijken in de nieuwsbrieven, de Bij-Eén raadplegen of onze social media volgen.
We gaan van start!!
De groep is compleet! de (bege)leiding ook! We gaan van start!! We zijn aanwezig op de Vlegeldagmarkt met een kraampje en een aantal kleedjes op de rommelmarkt om ons aan heel Bennekom bekend te maken. Kom langs bij het kraampje naast het hoofdpodium op het kerkplein. Op 4 september hebben we een bijeenkomst met alle deelnemers om alle geplande acties te verdelen en ons voor te bereiden op wat komen gaat. Daarnaast zijn we voltallig aanwezig op Startzondag 11 september om de organisatie daarvan te assisteren en ons in de kerkdienst te presenteren. Kortom: we hebben er zin in!!!
De voorbereidingen zijn in volle gang in Lobi
Het is al lang geleden dat er een groep van World Servants in Lobi was. In 2011 zijn er lerarenwoningen gebouwd, waardoor de overheid getrainde leraren heeft geplaatst. Die maken dankbaar gebruik van woningen. De leraren hebben hun handen vol aan de bijna 300 kinderen die les krijgen in 2 klassen. Korte lesdagen dus, en veel klassen in 1 lokaal. Niet ideaal, omdat dat van invloed is op de kwaliteit van het onderwijs.
Jij kunt helpen om de gemeenschap van Lobi een stap vooruit te helpen. Ze zijn zelf al vol enthousiasme begonnen en hebben de fundering voor 3 klaslokalen al gegraven. En elk van de 8 dorpjes in deze gemeenschap moet zorgen dat er voordat jij komt 20.000 stenen zijn gebakken. Daarna kunnen jullie samen aan de slag om het aantal lokalen in Lobi meer dan te verdubbelen. Een grote stap vooruit! Help jij mee?